Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
JacekGiezek
bezktórejprzypisanieodpowiedzialnościzaskutekobejśćsięwszaknie
może,stądteżjejstałaobecnośćzarównowrozważaniachteoretycznych,
jakiwwypowiedziachjudykatury.Częstozdajemysięjednakzapominać,
żeteoriezwiązkuprzyczynowego,służącekauzalnemuwyjaśnianiuzda-
rzeń,bywaływprawdziekonstruowaneniekiedyrównieżprzezprawników
zajmującychsięprawemkarnym,leczwgruncierzeczyniesątoprzecież
teoriekarnistyczne,leczwprawiekarnymoraznaużytekprocesukarnego
jedyniewykorzystywane20.
Zupełnieinaczejprzedstawiasięnatomiastsprawateoriidotyczącychnor-
matywnychpodstawodpowiedzialnościkarnej,będącychteoriamiprogra-
mującymirzeczywistość21.Rzeczbowiemwtym,żeteoriete-wrozumieniu
przyjmowanymprzezKarlaPoppera-sąniestetyniefalsyfikowalne22.Bez-
sensownebyłobyprzecieżpytanie,czyprawdąjest,żeprzykładowobezpraw-
nośćnależywypreparowaćzjakichkolwiekelementówsubiektywnychiuj-
mowaćjąwyłącznieczystoprzedmiotowo,takjakprzypróbienodnalezienia”
właściwejodpowiedzibezcelowebyłobysięganiepozasadyrozumowania
indukcyjnegolubdedukcyjnego.To,jakujętazostaniebezprawnośćprzez
zwolennikówtejczyinnejkoncepcji,jestbowiemwyłączniesprawąprzyjętej
konwencji.Oilezatemprawidłowośćrekonstrukcjirzeczywistościnadajesię
doweryfikacjiwkategoriachlogicznych,otylekryteriównormatywnychnie
dasiępoddaćweryfikacjijakoprawdziwychlubfałszywych23,możnaconaj-
20Jeślibyjednakodróżnićproblematykękauzalnąodistotnejwprocesiekarnymkategorii
wyjaśnianiaprzyczynowego,towłaściwiemogłobysięokazać,żetegorodzajuwyjaśnianie-
jakkolwiekmającewyraźnezakotwiczenieontyczne-jestwpewnymsensieznormatywizo-
wane.
21Wprowadzającpodziałnateoriewyjaśniającerzeczywistośćorazteorie,którejąkreują
(projektują),stanąćniekiedymożemyprzedzasadniczymibynajmniejwcaleniełatwympyta-
niemoto,jakicharaktermabudowanalubanalizowanawłaśnieteoriaorazczymaonacharak-
terrekonstrukcyjnyczyregulujący,awięc-czyjestnastawionanawyjaśnianieczymożeraczej
naprogramowanie.Por.L.Nowak,Wstępdoidealizacyjnejteoriinauki,Warszawa1977,s.33.
Rzeczbowiemwtym,żeniezawszemożliwejestprecyzyjneoddzielenieontycznychoraznor-
matywnychpodstawodpowiedzialnościkarnej,acozatymidzie-klarowneiniewywołujące
wątpliwościstwierdzenie,czyteoriaodnoszącasiędopodstawodpowiedzialności,któremają
charaktermieszany,jestteoriąwyjaśniającą,czymożeraczejteoriąprogramującą(kreującą)
rzeczywistość.
22Por.K.R.Popper,Wiedzaobiektywna.Ewolucyjnateoriaepistemologiczna,przeł.A.Chmie-
lewski,Warszawa2002,s.106in.
23Wątpięrównież,abystałosiętomożliwedziękiuwzględnieniuciągleaktualnegopostu-
latuzewnętrznejintegracjinaukprawnych,nawetjeślinaukitepostrzegalibyśmyjako-lepiej
lubgorzej-korespondująceztakimidziedzinami,jakpsychologia,socjologia,ekonomiaczy
