Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
JacekGiezek
totalitarnego).Otóżwsystemiedemokratycznymwartościąpodstawową,
możnabyrzec-fundamentalną,jestzapewnewolnośćjednostki,podczas
gdywsystemieautorytarnymliczysięzbiorowość,aprecyzyjniejrzeczuj-
mując-wartościąjestwładzaumożliwiającaskutecznezarządzaniezbioro-
wościąorazdyscyplinowaniejej,cooczywiściejestznaczniełatwiejsze,jeśli
zbiorowośćjesthomogeniczna,aprzytymskoncentrowanawokółwartości
promowanychprzezwładzę17.
Łatwozauważyć,żejeślikatalogdóbrprawnychwywodzićbędziemyzwol-
nościjednostki,tonajprawdopodobniejokażesięoninnyniżkatalogdóbr,
jakiewładzazechcenarzucićidentyczniemyślącejiodpowiedniozdyscypli-
nowanejzbiorowości.Nieoznaczatooczywiście,żewktórymkolwiekztych
systemówkwestionowanobywartośćżycialudzkiegojakotakiego,alejuż
obszaryisposobyjegoochronymogąsiędośćzasadniczoróżnić.Doskonałą
ilustracjęstanowićmożetakżestosunekdoaborcji.Wżadnymzsystemów
nieuznamyraczej,żeaborcjajestaksjologicznieindyferentna.Rzeczjednak
wtym,żewsystemiedemokratycznymbardzozazwyczajtrudnądecyzję
oaborcji-oczywiściezpewnymiograniczeniami-pozostawićzechcemy
jednostce,czyliwtymprzypadkuciężarnejkobiecie.Wsystemieautorytar-
nymjednostkapozbawionazostanieprawadodecydowania,bowiemexante
określonymodelpostępowania-zdeterminowanytakżeświatopoglądowo-
narzucijejodpowiedniozindoktrynowanazbiorowość.Wpływaćtooczy-
wiściebędzienakształtprawakarnego,amówiącściślej-nadecyzjekry-
minalizacyjne,prowadzącedoposzerzaniazbiorunormsankcjonujących18.
Poszukującźródełnadużywaniarepresjikarnejprzedewszystkimwdążeniu
donarzuceniaobywatelowi(adresatowinormprawnych)określonejwizji
państwa,niedasięniestety-inatympolegazasadniczyproblem-zapo-
mocąargumentacjinaukowejorazwłaściwejnaucemetodologiiwykazać
(udowodnić),żeracjęmająosobyopowiadającesięzademokratycznym
systememsprawowaniawładzy,myląsięnatomiastautokraci.Jesttobo-
wiemraczejkwestiawyboru-niestetyniezawszeświadomego,aprzezpo-
17SzerzejnatentematJ.Giezek,Funkcjeprawakarnegowautorytarnymsystemiesprawo-
waniawładzy,nStudianadAutorytaryzmemiTotalitaryzmem”2021/43/1,s.185in.
18Konkluzjajestwięcrównieżtaka,żecel,jakiemusłużyćmiałbymodelodpowiedzialno-
ścikarnej,możebyćróżnywdemokratycznymsystemiesprawowaniawładzyorazwsystemie
autorytarnym.
