Alkohol i człowiek - toksyczny związek

Marek Wiergowski, Jacek Sein Anand

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-23046-3

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.011

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

582

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Wiergowski, Marek; Anand, Jacek Sein. Alkohol i człowiek - toksyczny związek. Red. . Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023, 582 s. ISBN 978-83-01-23046-3, doi: https://doi.org/10.53271/2023.011

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Wiergowski, M.

A1 Anand, J.S.

T1 Alkohol i człowiek - toksyczny związek

PB PZWL Wydawnictwo Lekarskie

PP Warszawa

YR 2023

SN 978-83-01-23046-3

DOI https://doi.org/10.53271/2023.011

Bibliografia BibTex:

@Book{ 289957, author = "Wiergowski, Marek and Anand, Jacek Sein", editor = "", title = "Alkohol i człowiek - toksyczny związek", publisher = "PZWL Wydawnictwo Lekarskie", year = "2023", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-23046-3", doi = "https://doi.org/10.53271/2023.011" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Wiergowski, Marek

AU - Anand, Jacek Sein

ED -

TI - Alkohol i człowiek - toksyczny związek

PB - PZWL Wydawnictwo Lekarskie

CY - Warszawa

PY - 2023

SN - 978-83-01-23046-3

ER -

DOI - https://doi.org/10.53271/2023.011

Netografia (standard APA):

Wiergowski, Marek; Anand, Jacek Sein. Alkohol i człowiek - toksyczny związek [baza danych online] Warszawa: PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2023 [dostęp: 02 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/alkohol-i-czlowiek---toksyczny-zwiazek-marek-wiergowski-jacek-sein-289957. doi: https://doi.org/10.53271/2023.011

Książka pod redakcją naukową Jacka Sein Ananda oraz Marka Wiergowskiego „Alkohol i człowiek – toksyczny związek” to znakomita naukowa monografia o mechanizmach uzależnień. Czytelnik otrzymuje solidną porcję wiedzy podaną w sposób...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-23046-3

DOI:

https://doi.org/10.53271/2023.011

Wydawnictwo:

PZWL Wydawnictwo Lekarskie

Rok wydania:

2023

Liczba stron:

582

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa18
Wykaz skrótów20
1.1. Współczesna i historyczna terminologia zaburzeń spowodowanych używaniem alkoholu etylowego oraz jej nienaukowe eponimy – Bogusław Habrat26
1. Wprowadzenie w tematykę26
1.1.1. Światowa Organizacja Zdrowia i Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne29
1.1.2. Podobieństwa i różnice dotyczące DSM i ICD30
1.1.3. Pojęcia przestarzałe, niemedyczne i nienaukowe32
1.2. Zarys historii etanolu – Marek Wiergowski, Jacek Sein Anand34
1.2.1. Na świecie34
1.2.2. W Polsce38
1.3. Zarys epidemiologii – Marek Wiergowski, Marzena Kata, Anna Walczak41
1.3.1. Na świecie42
1.3.2. W Polsce47
1.3.3. Podsumowanie50
1.4. Właściwości etanolu – Marek Wiergowski, Bartosz Wielgomas, Ewa Domagalska, Beata Szpiech53
1.4.1. Farmakokinetyka53
1.4.2. Farmakodynamika56
1.4.3. Rachunek prognostyczny i retrospektywny60
2.1. Pacjent nadużywający alkoholu etylowego – badanie podmiotowe i przedmiotowe – Jacek Kleszczyński, Janusz Springer64
2.1.1. Wstęp64
2. Diagnostyka ostrych zatruć etanolem64
2.1.2. Definicje65
2.1.3. Badanie podmiotowe (wywiad)66
2.1.4. Badanie przedmiotowe (fizykalne)67
2.2. Diagnostyka ostrych zatruć alkoholami niespożywczymi – Karina Sommerfeld-Klatta, Marek Wiergowski, Ewa Domagalska, Beata Szpiech74
2.2.1. Glikol etylenowy75
2.2.2. Metanol79
2.2.3. Izopropanol82
2.3. Oznaczanie biomarkerów przewlekłego nadużywania etanolu – Anna Pirowicz, Ewa Nowak, Anna Krakowiak, Paweł Krakowiak86
2.3.1. Wstęp86
2.3.2. γ-glutamylotransferaza (GGT)91
2.3.3. Transaminaza asparaginianowa (AST) oraz transaminaza alaninowa (ALT)91
2.3.4. Makrocytoza (MCV)92
2.3.5. Ubogowęglowodanowa izoforma transferyny (CDT)92
2.3.6. β-heksozoaminidaza (β-HEX)93
2.3.7. Ester etylowy kwasu glukuronowego (EtG)94
2.3.8. Siarczan etylu (EtS)95
2.3.9. Estry etylowe kwasów tłuszczowych (FAEE)95
2.3.10. Fosfatydyloetanol (PEth)96
2.3.11. 5-hydroksytryptofol (5-HTOL)97
2.3.12. Aldehyd octowy, addukty oraz IgA99
2.3.13. SA (kwas sialowy) i SIJ (kwas sialowy apolipoproteiny J)99
2.4. Badanie ultrasonograficzne (USG) – Łukasz Sein Anand, Wojciech Kosiak101
2.4.1. Zasada działania101
2.4.2. Podstawowe pojęcia101
2.4.3. Bezpieczeństwo badania ultrasonograficznego104
2.4.4. Ultrasonografia point-of-care105
2.4.5. Zastosowanie ultrasonografii w ostrym zatruciu i przewlekłym nadużywaniu etanolu106
2.4.6. Inne zastosowania119
2.5. Zmiany metaboliczne mózgu w czasie konsumpcji alkoholu – badanie techniką spektroskopii rezonansu magnetycznego (1H MRS) – Andrzej Urbanik, Monika Ostrogórska123
3.1. Leczenie ostrego zatrucia alkoholem etylowym130
3.1.1. Wstęp130
3.1.2. Źródła narażenia130
3. Ostre zatrucie etanolem – Wojciech Waldman, Marek Wiśniewski, Jacek Sein Anand130
3.1.3. Drogi narażenia/zatrucia131
3.1.4. Farmakokinetyka/toksykokinetyka133
3.1.5. Mechanizm działania etanolu134
3.1.6. Toksyczność etanolu dla poszczególnych układów/narządów135
3.1.7. Dawki i stężenia toksyczne etanolu136
3.1.8. Dynamika obrazu klinicznego136
3.1.9. Rozpoznanie136
3.1.10. Objawy narządowe zatrucia etanolem137
3.1.11. Czynniki ryzyka ciężkiego przebiegu zatrucia etanolem138
3.1.12. Wskazania do leczenia w warunkach szpitalnych138
3.1.13. Diagnostyka różnicowa139
3.1.14. Leczenie przedszpitalne i na szpitalnym oddziale ratunkowym (SOR)139
3.1.15. Leczenie specyficzne141
3.1.16. Kierunek transportu chorych141
3.2. Diagnostyka ostrego zatrucia etanolem – Karina Sommerfeld-Klatta, Marek Wiergowski, Ewa Domagalska, Beata Szpiech142
3.3. Sedacja pobudzonych pacjentów będących pod wpływem etanolu – Piotr Maciej Kabata148
3.3.1. Wstęp148
3.3.2. Patofizjologiczne podstawy sedacji*149
3.3.3. Diagnostyka i różnicowanie150
3.3.4. Interwencje niefarmakologiczne153
3.3.5. Interwencje farmakologiczne153
3.3.6. Unieruchomienie155
3.3.7. Dalsze postępowanie155
3.4. Weekendowe zaburzenie rytmu serca (holiday heart syndrome) – Łukasz Sein Anand, Jacek Sein Anand158
3.4.1. Wstęp158
3.4.2. Epidemiologia159
3.4.3. Patomechanizm159
3.4.4. Rozpoznanie161
3.4.5. Badania laboratoryjne162
3.4.6. Leczenie163
3.4.7. Rokowanie164
3.4.8. Śmiertelność164
4.1. Postępowanie w łagodnych i umiarkowanych alkoholowych zespołach abstynencyjnych – Jacek Sein Anand, Marek Wiśniewski, Łukasz Sein Anand, Wojciech Waldman166
4.1.1. Wstęp166
4.1.2. Patomechanizm AZA166
4. Alkoholowe zespoły abstynencyjne166
4.1.3. Dynamika przebiegu AZA168
4.1.4. Obraz kliniczny169
4.1.5. Ryzyko wystąpienia AZA170
4.1.6. Predyktory ciężkiego przebiegu AZA171
4.1.7. Obiektywizowanie oceny nasilenia objawów AZA171
4.1.8. Ocena stanu klinicznego pacjenta z AZA172
4.1.10. Objawy wegetatywne występujące w AZA173
4.1.11. Cele leczenia AZA173
4.1.9. Pacjenci kwalifikujący się do leczenia pozaszpitalnego173
4.1.12. Badania laboratoryjne174
4.1.13. Badania obrazowe174
4.1.14. Zasady psychofarmakoterapii AZA174
4.1.15. Leki stosowane w psychofarmakoterapii AZA176
4.1.16. Postępowanie w przypadku łagodnych objawów AZA177
4.1.17. Postępowanie w przypadku umiarkowanych AZA178
4.1.18. Miejsce leczenia AZA179
4.2. Postępowanie w ciężkich alkoholowych zespołach abstynencyjnych – Marek Wiśniewski, Natalia Pawlas, Wojciech Waldman, Jacek Sein Anand183
4.2.1. Wstęp183
4.2.2. Kwalifikacja do leczenia w warunkach oddziału intensywnego nadzoru184
4.2.3. Leki stosowane w leczeniu AZA w oddziałach intensywnego nadzoru185
4.2.4. AZA oporny na BZD186
4.2.5. Leczenie wspomagające w przypadku AZA opornego na BZD187
4.3. Ostry zespół majaczeniowy na oddziałach ratunkowych – Karolina Szaruta, Mariusz Siemiński193
4.3.1. Wstęp193
4.3.2. Epidemiologia194
4.3.3. Patomechanizm194
4.3.4. Obraz kliniczny196
4.3.5. Badania dodatkowe w ostrym zespole majaczeniowym197
4.3.6. Postępowanie terapeutyczne198
4.3.7. Rokowanie w ostrym zespole majaczeniowym200
5.1. Wstęp202
5.2. Epidemiologia202
5.3. Patomechanizm202
5. Zespół dnia następnego – Łukasz Sein Anand, Martyna Łukasiewicz, Jacek Sein Anand202
5.4. Obraz kliniczny kaca205
5.5. Wpływ kaca na funkcje kognitywne205
5.6. Wpływ kaca na wydolność fizyczną205
5.7. Wpływ kaca na prowadzenie pojazdów206
5.8. Wpływ kaca na efektywność pracy206
5.10. Ocena nasilenia dolegliwości207
5.9. Koszty kaca207
5.11. Leczenie kaca208
5.12. Leczenie kaca klinem209
5.13. Domowe leczenie kaca210
6.1. Wstęp214
6.2. Epidemiologia214
6. Alkoholowa kwasica ketonowa – Łukasz Sein Anand, Paweł Korolkiewicz, Jacek Sein Anand214
6.3. Patomechanizm215
6.4. Rozpoznanie217
6.5. Badania laboratoryjne217
6.6. Leczenie220
6.7. Różnicowanie AKK z cukrzycową kwasicą ketonową (CKK)221
7.1. Wstęp224
7. Interakcje leków z etanolem – Bartosz Wielgomas, Anna Klimowska224
7.2. Charakterystyka interakcji leków i nielegalnych substancji psychoaktywnych z alkoholem225
7.2.1. Interakcje farmakokinetyczne225
7.2.2. Interakcje farmakodynamiczne232
7.2.3. Charakterystyka interakcji wybranych grup leków i substancji psychoaktywnych z alkoholem233
7.3. Interakcje produktów leczniczych roślinnych z alkoholem235
7.4. Interakcje suplementów diety z alkoholem236
7.5. Podsumowanie237
8.1. Dysfunkcje układu nerwowego spowodowane działaniem alkoholu – Rafał Sikorski, Emilia Sitek, Jarosław Sławek238
8.1.1. Wprowadzenie238
8. Powikłania narządowe związane ze spożywaniem alkoholu238
8.1.2. Encefalopatia Wernickego, zespół Korsakowa i zespół Wernickego-Korsakowa241
8.1.3. Specyfika zaburzeń poznawczych związanych z nadużywaniem alkoholu252
8.1.4. Wpływ alkoholu na rozwijający się mózg263
8.1.5. Nadużywanie alkoholu a otępienie263
8.1.6. Ocena funkcji poznawczych268
8.1.7. Dynamika poprawy po odstawieniu alkoholu268
8.1.8. Implikacje zaburzeń poznawczych dla terapii uzależnienia od alkoholu268
8.1.9. Neuropatia i miopatia alkoholowa269
8.1.10. Podsumowanie270
8.2. Wpływ etanolu na układ nerwowy dzieci – Seweryna Konieczna273
8.2.1. Wstęp273
8.2.2. Płaty czołowe274
8.2.3. Ciało modzelowate275
8.2.4. Hipokamp275
8.2.5. Móżdżek276
8.3. Wpływ etanolu na choroby układu sercowo-naczyniowego – Wojciech Sobiczewski, Witold Bachorski277
8.3.1. Wstęp277
8.3.2. Nadciśnienie tętnicze278
8.3.3. Choroba niedokrwienna serca280
8.3.4. Miażdżyca tętnic obwodowych282
8.3.5. Niewydolność serca283
8.3.6. Kardiomiopatia alkoholowa285
8.3.7. Wpływ alkoholu na powszechne czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych286
8.3.8. Zaburzenia rytmu serca287
8.3.9. Metabolizm leków288
8.3.10. Podsumowanie290
8.4. Wpływ spożywania alkoholu etylowego na czynności gruczołów wydzielania wewnętrznego – Paweł Denisiuk, Dominik Rachoń292
8.4.1. Wstęp292
8.4.2. Wpływ spożywania alkoholu na wybrane hormony wydzielane przez przysadkę293
8.4.3. Wpływ spożywania alkoholu na oś podwzgórze–przysadka–nadnercza295
8.4.4. Wpływ spożywania alkoholu na wydzielanie aldosteronu296
8.4.5. Wpływ spożywania alkoholu na wydzielanie katecholamin przez rdzeń nadnerczy297
8.4.6. Wpływ spożywania alkoholu na oś podwzgórze–przysadka–tarczyca297
8.4.7. Wpływ spożywania alkoholu na przytarczyce oraz komórki C tarczycy298
8.4.8. Wpływ spożywania alkoholu na wewnątrzwydzielniczą czynność trzustki299
8.4.9. Wpływ spożywania alkoholu na oś podwzgórze–przysadka–gonady300
8.4.10. Podsumowanie302
8.5. Wpływ alkoholu na układ pokarmowy – Grażyna Piotrowicz312
8.5.1. Wstęp312
8.5.2. Przełyk313
8.5.3. Żołądek323
8.5.4. Trzustka327
8.5.5. Jelito336
8.5.6. Wątroba340
8.6. Wpływ etanolu na układ krwiotwórczy – Paulina Gadamska-Kabata, Wanda Knopińska-Posłuszny361
8.6.1. Wstęp361
8.6.2. Makrocytoza363
8.6.3. Niedokrwistości364
8.6.4. Małopłytkowość368
8.6.5. Leukopenia i zaburzenia odporności369
8.6.6. Zaburzenia krzepnięcia369
8.7. Wpływ etanolu na układ moczowy – Marcin Renke371
8.7.1. Efekt wpływu etanolu na nerki – zmiany struktury372
8.7.2. Efekt wpływu etanolu na nerki – zmiany funkcji i regulacji372
8.7.3. Efekt wpływu etanolu na nerki – zespoły kliniczne374
8.7.4. Efekt wpływu etanolu na nerki – kamica dróg moczowych377
8.8. Wpływ etanolu na pacjenta w okresie okołooperacyjnym – Aleksandra Biedrzycka, Romuald Lango379
8.8.1. Wstęp379
8.8.2. Ważne dla anestezjologa aspekty wpływu alkoholu etylowego na organizm380
8.8.3. Istotne dla anestezjologa działanie etanolu na funkcję narządów i układów381
8.8.4. Wizyta przedoperacyjna383
8.8.5. Pacjent pod wpływem alkoholu znieczulany do pilnej operacji385
8.8.6. Znieczulenie pacjenta z chorobą alkoholową387
8.8.7. Wpływ uzależnienia od alkoholu na powikłania pooperacyjne388
8.8.8. Problemy związane z wystąpieniem zespołu odstawiennego w okresie okołooperacyjnym389
8.9. Wpływ etanolu na rozwój nowotworów głowy i szyi – Andrzej Skorek392
8.9.1. Rakotwórczy efekt działania alkoholu etylowego392
8.9.2. Alkohol jako czynnik etiologiczny393
8.9.3. Objawy i ocena zaawansowania nowotworów złośliwych narządów głowy i szyi395
8.9.4. Podstawy terapii nowotworów złośliwych głowy i szyi396
8.9.5. Wyniki leczenia nowotworów złośliwych głowy i szyi z uwzględnieniem wpływu alkoholu etylowego397
9.1. Psychoterapia i inne metody stosowane w terapii uzależnień – Jan Chodkiewicz400
9. Uzależnienie od alkoholu i terapia400
9.2. Neurobiologiczne mechanizmy uzależnienia od alkoholu etylowego – Katarzyna Wiśniewska, Marcin Wojnar415
9.2.1. Wstęp415
9.2.2. Mechanizmy rozwoju i utrwalania się uzależnienia416
9.2.3. Osoby młode i uzależnienia418
9.2.4. Teoria allostazy419
9.2.5. Obwody neuronalne układu nagrody oraz inne struktury związane z uzależnieniami428
9.2.6. Mechanizmy komórkowe i molekularne430
9.2.7. Podatność na uzależnienie, mechanizmy genetycznei epigenetyczne431
9.2.8. Podsumowanie435
9.3. Motywowanie pacjentów do zmiany wzoru używania alkoholu – Tomasz Głowik439
9.4. Krótkie interwencje lekarzy POZ wobec pacjentów nadużywających etanolu – Jadwiga Fudała454
9.4.1. Krótkie interwencje dotyczące problemów związanych z używaniem alkoholu w podstawowej opiece zdrowotnej454
9.4.2. Inicjowanie rozmowy z pacjentem na temat spożywania alkoholu455
9.4.3. Badanie wzoru spożywania alkoholu456
9.4.4. Postępowanie lekarza w sytuacji rozpoznania picia ryzykownego i szkodliwego461
9.4.5. Podsumowanie464
9.5. Profilaktyka nawrotów – Jan Chodkiewicz466
10.1. Zarys historii diagnostyki FASD w Ameryce Północnej – Małgorzata Tomanik480
10.1.1. Wprowadzenie480
10. Wpływ etanolu na zdrowie dzieci i młodzieży480
10.1.2. Perspektywa historyczna481
10.1.3. Standardy diagnostyczne w Ameryce Północnej485
10.1.4. Standardy Instytutu Medycyny (USA)485
10.1.5. Standardy waszyngtońskie, kod 4-cyfrowy (USA)487
10.1.6. Standardy kanadyjskie z 2005 r489
10.1.7. Standardy kanadyjskie z 2015 r490
10.1.8. Różnice i cechy wspólne standardów diagnostycznych w Ameryce Północnej492
10.1.9. Uwagi końcowe494
10.2. Wpływ etanolu na płód dzieci – Seweryna Konieczna497
10.2.1. Wstęp497
10.2.2. Toksyczne działanie alkoholu etylowego497
10.2.3. Mechanizm toksycznego działania etanolu498
10.2.4. Aldehyd octowy500
10.3. Diagnostyka dysmorfologiczna FASD – Monika Cichoń-Kotek, Jolanta Wierzba501
10.3.1. Wstęp501
10.3.2. Kryteria diagnostyczne502
10.3.3. Różnicowanie505
10.4. Możliwości zastosowania metod rezonansu magnetycznego w diagnostyce spektrum alkoholowych uszkodzeń mózgu (FASD) – Andrzej Urbanik, Monika Ostrogórska506
10.4.1. Badania obrazowe (analizy morfometryczne)507
10.4.2. Badania dyfuzyjne rezonansu magnetycznego (diffusion-weighted imaging, DWI)508
10.4.3. Badania 1H MRS508
10.4.4. Podsumowanie509
10.5. Diagnostyka laboratoryjna prenatalnej ekspozycji na alkohol (PAE) – Ewa Domagalska, Beata Szpiech, Marek Wiergowski511
10.5.1. Wstęp511
10.5.2. Biomarkery pośrednie i bezpośrednie513
10.5.3. Podsumowanie517
10.6. Wpływ etanolu na zdrowie dzieci i młodzieży – Katarzyna Plata-Nazar519
10.6.1. Wstęp519
10.6.2. Matka karmiąca519
10.6.3. Dzieci i młodzież520
10.6.4. Przyczyny spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież521
10.6.5. Intensywne picie epizodyczne521
10.6.6. Szkodliwość i mechanizm działania alkoholu na dzieci i młodzież522
10.6.7. Obraz kliniczny zatrucia etanolem dzieci i młodzieży523
10.6.8. Skutki odległe spożywania alkoholu przez dzieci i młodzież524
11.1. Wpływ używania etanolu na reakcje interpersonalne w pracy – Marta Odyniec, Jan Odyniec, Anna Krakowiak528
11.1.1. Specyfika zachowania pracownika pijącego alkohol w pracy lub uzależnionego od niego528
11. Wpływ etanolu na zdrowie pracowników528
11.1.2. Problem alkoholików wysoko funkcjonujących530
11.1.3. Relacje interpersonalne w pracy w wypadku zaistnienia problemu alkoholowego u pracownika i pracodawcy530
11.1.4. Konkluzja532
11.2. Objawy alarmowe sugerujące nadużywanie alkoholu przez pracownika – Anna Krakowiak, Małgorzata Rak, Jan Odyniec, Marta Odyniec533
11.2.1. Wpływ alkoholu na pracownika536
11.2.2. Czynniki ryzyka wystąpienia alkoholizmu u pracownika538
11.3. Spożywanie alkoholu w miejscu pracy i nietrzeźwość pracownika w kontekście bezpieczeństwa pracy – konsekwencje i aspekt prawny – Agnieszka Lipińska-Ojrzanowska, Jolanta Walusiak-Skorupa543
11.3.1. Wstęp543
11.3.2. Odpowiedzialność porządkowa pracownika543
11.3.3. Badania profilaktyczne545
11.3.4. Przeciwwskazania do pracy i ograniczenia w zatrudnieniu osób nadużywających alkoholu547
12.1. Prozdrowotne działanie alkoholu? – Marek Wiergowski550
12.1.1. Prozdrowotne działanie nieetanolowych składników napojów alkoholowych550
12. Stereotypy związane ze spożyciem alkoholu550
12.1.2. Prozdrowotne działanie etanolu w napojach alkoholowych555
12.1.3. Wewnątrzustrojowe bakteriobójcze i wirusobójcze działanie etanolu557
12.1.4. Podsumowanie557
12.2. Alkohol w czasie pandemii COVID 19 – Jan Chodkiewicz559
Skorowidz570

Autorzy

prof.drhab.med.JacekSeinAnand

ZakładToksykologiiKlinicznej

WydziałNaukoZdrowiuzInstytutem

MedycynyMorskiejiTropikalnej

GdańskiUniwersytetMedyczny

PomorskieCentrumToksykologii

drhab.MarekWiergowski

KatedraiZakładMedycynySądowej

WydziałLekarski

GdańskiUniwersytetMedyczny

***

lek.WitoldBachorski

IKatedraiKlinikaKardiologii

GdańskiUniwersytetMedyczny

drn.med.AleksandraBiedrzycka

ZakładKardioanestezjologii

GdańskiUniwersytetMedyczny

drhab.prof.UŁJanChodkiewicz

ZakładPsychologiiKlinicznej

iPsychopatologii

InstytutPsychologii

UniwersytetŁódzki

lek.MonikaCichoń-Kotek

KlinikaPediatrii,HematologiiiOnkologii

GdańskiUniwersytetMedyczny

lek.PawełDenisiuk

ZakładEndokrynologiiKlinicznej

iDoświadczalnej

WydziałNaukoZdrowiuzInstytutem

MedycynyMorskiejiTropikalnej

GdańskiUniwersytetMedyczny

mgrEwaDomagalska

KatedraiZakładMedycynySądowej

WydziałLekarski

GdańskiUniwersytetMedyczny

mgrJadwigaFudała

Socjolożka,specjalistkapsychoterapii

uzależnieńiterapeutkamotywująca

lek.med.PaulinaGadamska-Kabata

OddziałHematologiiiTransplantologiiSzpiku

SzpitalaMorskiegoim.PCKwGdyni

drn.hum.wdziedziniepsychologii

TomaszGłowik

Adiunkt.ZakładPsychopedagogiki

Resocjalizacyjnej

AkademiaPedagogikiSpecjalnej

im.M.GrzegorzewskiejwWarszawie

drn.med.BogusławHabrat

PolskieTowarzystwoBadań

nadUzależnieniami

drn.med.PiotrMaciejKabata

ZakładToksykologiiKlinicznej

GdańskiUniwersytetMedyczny

PomorskieCentrumToksykologii

NZOZWandaKabataMedycynaRodzinna

mgrMarzenaKata

KatedraiZakładMedycynySądowej

WydziałLekarski

GdańskiUniwersytetMedyczny

Brak wyników

Alkohol i człowiek - toksyczny związek

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra