Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
AgnieszkaKarpowicz
Bliskienam,antropologicznerozumieniepojęciatwórczościjakoimprowiza-
cjikulturowejreprezentujezkoleitekstTimaIngoldaiElizabethHallam,
ukazującydziałaniatwórczewrzeczywistościkulturowejnietylejakowynajdy-
wanieczyodkrywanietego,cowniejdotychczasnieistniało,ilejakopowtarzanie,
wykorzystanieiuruchomieniewdziałaniutego,cowniejdaneigotowe,aletak,
abydawaćuczestnikomkulturymożliwośćnieustannegofladaptowaniasięireago-
wanianakonkretnewarunkizmieniającegosięświata”
3
.Stądnietakdaleko
bowiemdoBachtinowskiegorozumieniawypowiedzi:
Daneawytworzonewmowie.Wypowiedźnigdyniejesttylkoodbiciemczy
ekspresjątego,cojużistniejepozaniąwgotowejpostaci.[...]Jednakżetonowostworzone
jestzawszetworzonezczegośzastanego(język,zjawiskozaobserwowanewrzeczywistości,
przeżytedoznanie,sammówiącypodmiot,to,coutrwalonewjegoświatopoglądzieitp.).
Wwytworzewszystko,codane,ulegaprzeobrażeniu.[...]Iotoprzyużyciugotowych
narzędzi,wświeciegotowegopoglądu,gotowypoetaodzwierciedlagotowyprzedmiot.
Wrzeczywistościjednaktakprzedmiot,jaksampoeta,jegoświatopoglądorazśrodki
wyrazukształtująsiędopierowprocesietwórczym
4
.
WedługBachtinaczłowiekuczestniczyzawszewświecieflniedanyminie
gotowym”
5
,bierzewnimudziałprzezswojedziałaniaczyteżsłowa-czyny,ana-
rzędziaowegodziałaniaikulturowegoimprowizowanianieprzychodząznikąd,
leczsąjużwświecie.Wtensposób,jeślinawetgatunkinajbardziejzindywidua-
lizowane(wedługBachtinabędątoutworyliterackielubrozprawynaukowe)są
wtórnewobecprymarnychgatunkówmowy,tonieznaczy,żesprowadzająsiędo
powtarzaniaczyżonglowaniaprefabrykatami;sąwynikiemtwórczegoichpowtó-
rzeniarozumianegojakoprzekształcenie.Podobnieautorzytekstupoświęconego
improwizacjikulturowejproponująpostrzegaćtwórczośćflzperspektywyjej
dzianiasię,copozwoliwydobyćprocestwórczy[...].Twórczośćopartanaimpro-
wizacjinależydoświata,któryraczejprzyrasta,niżjeststworzony;któryniejest
gotowy,leczciąglesięrodzi”
6
.
Jednymzezmieniającychsięnieustannieczynników-elementówtegoświata,
kluczowymwedługnasdlatwórczościsłownej,sąmediaiwspółtworzoneprzez
nieśrodowiskamedialne,wktórychfunkcjonująuczestnicykulturyiwktóre
angażująsię,działającsłowemwświecie.Oznaczeniutejodmiennościmedialnej
wkontekściehistorycznymprzekonujewtymdzialenajmocniejtekstPaula
Zumthora,dowodzącynaprzykładzieśredniowiecznejflruchomościtekstów”ko-
3
Wtymtomie:T.Ingold,E.Hallam,Twórczośćiimprowizacjakulturowa,tłum.M.Rakoczy,
s.15–24.
4
M.Bachtin,Problemtekstuwlingwistyce,filologiiiinnychnaukachhumanistycznych.Próba
analizyfilozoficznej,[w:]Estetykatwórczościsłownej,tłum.D.Ulicka,oprac.przekładuiwstęp
E.Czaplejewicz,PIW,Warszawa1986,s.427–428.
5
B.Żyłko,MichaiłBachtin.Wkręgufilozofiijęzykailiteratury,WydawnictwoUniwersytetu
Gdańskiego,Gdańsk1994,s.48.
6
Por.wtymtomie:T.Ingold,E.Hallam,Twórczośćiimprowizacja...,s.16.
