Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
TimIngold,ElizabethHallam
kuporządekliteropartyjestzpewnościąnanastępstwie:pojawiająsięonejedna
podrugiejjakoodrębneelementy.Cowięcej,zarównoichkształt,jakikolejność
sązgóryokreśloneprzez,odpowiednio,kształtczcionkiipracęzecera.Czyzatem
rozwójdrukuograniczyłwświeciepismaskalęimprowizacji?[...]Nie,impro-
wizacjajedynieprzesunęłasięnainnypoziom.Bezwątpieniagrawerowanie
iskładsąprzykładamifachowościryzyka,obieczynnościwymagajązręczności,
starannościiwłaściwejocenysytuacji,itowwiększymnawetstopniuniżpismo
odręczne.Kwestiatamazresztąszerszeimplikacje.[...]Historiatechnologiijest
historiąstaleponawianychpróbskodyfikowaniazaawansowanychpraktyk
izbudowaniamaszyn,którychzasadydziałaniarealizowałybyprzyjętenormy.
Ajednakwysiłkitesąpościgiemzaznikającympunktem,bogdytylkodane
umiejętnościzostająprzeniesionezapomocątechnologiidourządzeńmecha-
nicznych,sameteurządzeniawymagająrozwinięcianowychumiejętności.[...]
Nieoznaczatojednak,żeżyciejestnieprzewidywalne.Naprzewidywalności,
jakwskazywaliśmy,zasadzasięfachowośćpewności.Anieprzewidywalność,
przeciwnie,częstouważanajestzaistotętwórczości.Przykładowo,Bodenwy-
raźniewiążenieprzewidywalnośćztym,cookreślajakowpisanąwtwórczość
flwartośćzaskoczenia”
15
.Jesttoznowuretrospektywnainterpretacjaprocesu
twórczego,uznającajegoefektyzataknowatorskie,żeniedającesięwyjaśnić
przezodwołaniedowarunków,którejepoprzedziły.Możemyfaktyczniebyćza-
skoczeni,gdyróżnerzeczyokazująsięnieprzewidywalne,anauka–opartana
zasadachdomysłuirefutacji–przekształcaswójrejestrniepowodzeńwprzewi-
dywaniachwhistoriępostępu.Aleimprowizacjanieprzynosizaskoczeń–ztej
prostejprzyczyny,żenieusiłujeprzewidywać.Odwołującsiędotego,jakPierre
Bourdieucharakteryzowałgeneratywnemożliwościhabitusu,możnapowiedzieć,
żeimprowizacjatkwiącawsposobachnaszegodziałaniajestrówniedalekaod
stwarzanianieprzewidywalnejnowości,jakodprostego,mechanicznegoodtwa-
rzaniawarunkówwyjściowych.Jejcelemniejestplanowanieprzyszłychstanów
rzeczy,leczpodążanieścieżkami,dziękiktórymplanyprzybierająrealnekształty.
Dalekaodusiłowańdomknięciaświataipozapinaniawszystkiegonaostatni
guzik,improwizacjastwarzawieleróżnorodnychmożliwościpozwalającychżyciu
sięrozwijać.Albowiemświatniejestdomkniętyipodążawłasnądrogąnieza-
leżnieodtego,comoglibyśmynajegotematpowiedzieć.[...]
PrzełożyłaMartaRakoczy
15
M.Boden,TheCreativeMind...,s.227.
