Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
MariuszBartnicki
byłaprocesemolinearnycharakterze.OdpowiednieUwarunki”dojegoszerszejrecepcjiwize-
runkuwładcy,acozatymidzie–jegomitologizacji,nastąpiłydopierownowychrealiachspo-
łeczno-politycznychXIIIstulecia.Najazdmongolskiirefleksjanadsytuacją,wjakiejznalazła
sięRuś,zrodziłyzapotrzebowanienamitopotężnymwładcy,pogromcykoczowników,przed
któregoimieniemdrżeliokolicznisąsiedzi.ProcesadaptacjimituWłodzimierzaMonomacha
nieprzebiegałjednocześnienaobszarzewładztwaRurykowiczów.NapółnocyRusi,zewzględu
naspecyficznąsytuacjępolityczną,znalazłonpełnerozwinięciewXVstuleciu.
Słowakluczowe:WłodzimierzMonomach,RuśKijowska,WielkieKsięstwoMoskiew-
skie,pamięć,mit,czapkaMonomacha.
WłodzimierzIIMonomach(1053–1125)należałdotychprzedstawicielidynastii
Rurykowiczów,którzywświadomościhistorycznejmieszkańcówprzedrewolu-
cyjnejRosjizajmowalimiejsceszczególne.Wojowniczywładca,bohaterwielupo-
dańludowych,utożsamianyzideałemdobregopanującego,byłsymbolemkultu-
rowejipolitycznejintegralnościziemruskich.OdlatdwudziestychXVIw.postać
wspomnianegoksięciastałasięuosobieniemnowychidei,któreległyupodstaw
kształtującegosięWielkiegoKsięstwaMoskiewskiego:przekonaniaokonieczno-
ścizjednoczeniawszystkichziemruskichpodwodząMoskwyorazjejprawdo
spadkupolitycznegopoRzymieiBizancjum1.Namacalnymsymbolemimperial-
nychaspiracjiwielkichksiążątmoskiewskichicarówRosji2byłaUczapkaMono-
macha”–insygniumkoronacyjne,którewedletradycjibyłodarembizantyjskiego
cesarzaKonstantynaIXMonomachadlaksięciakijowskiegoWłodzimierzaII.
LegendaopochodzeniuczapkiMonomacha,jakąrozpowszechniłwXVIw.
autorOpowieścioksiążętachwłodzimierskich3,jakdawnowskazanowliteraturze
przedmiotu,niemażadnychodniesieńdorealiówXIIstulecia4.Wchwiliobjęcia
tronukijowskiegoprzezWłodzimierzaII(1113r.)władzęwBizancjumsprawo-
waładynastiaKomnenów.RządycesarzabizantyjskiegoKonstantynaIXMono-
macha,zktórymwedleOpowieściWłodzimierzIIkonkurował,przypadałyna
1
D.Stremouhov,Moskva-TretijRim:istochnikidoktriny,w:Izistoriirusskojkul)tury,t.2,
kn.1,KievskajaiMoskovskajaRus),red.F.B.Uspenskij,A.F.Litvina,Moskva2002,s.425–
441,tamteżzestawienieliteraturyprzedmiotu.
2
A.M.Panchenko,B.A.Uspenskij,IvanGroznyjiPetrVelikijkoncepciipervogomonarha,w:
Izistoriirusskojkul)tury,t.2,s.458–478.
3
R.P
.Dmitrieva,Skazanieoknjaz)jahvladimirskih,Moskva–Leningrad1955,s.214.
4
G.Vernadsky,TeMongolsandRussia,NewHaven1953,s.386,M.Kramarovskij,DShapka
Monomaha”:VizantijailiVostok?,USoobshhenijaGosudarstvennogoordenaLeninaJermi-
tazha”1982,t.47,v.2,s.66–70;E.F.Valeeva-Sulejmanova,Tatarskieshapki-koronyrusskih
carej,http://luiza-m.narod.ru/smi/tarih/30-shap-koron.htm(dostęp:20.10.2019).
