Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
TomaszSzarek-AlvinPlantingaisporyoistnienieBoga
pracy,wartojedyniewspomnieć,żemamytudoczynieniazcałymspek-
trumocen,od,jakcelniepiszeStefanSwieżawski,nuprzedzeńizjadliwej
niechęci”poznacznierzadszenwyolbrzymianieiidealizowanie”osiągnięć
filozofiiśredniowiecznej6.Zdobyczefilozofiinwiekówśrednich”7sączęsto
kontrastowanezdynamizmemfilozofiigreckiej.Sugerujesię,żewśred-
niowieczuniewykonanożadnejnowatorskiejpracy,niepojawiłysięnowe
pomysłyczyidee,wszystkozaśsprowadziłosiędoniezbytudanychadap-
tacjiPlatona,Arystotelesaczystoików8.JaksłuszniezauważaSwieżawski,
negatywnystosunekdodekadencjifilozoficzno-teologicznejwiekówXIV
iXVrenesansowihumaniścirozciągająnacałąfilozofięscholastyczną9.
Jednymzzarzutówpodnoszonychwówczasszczególnieczęstobyłooskar-
żenieopomieszaniedwóchporządków:filozoficznegoiteologicznego,aco
zatymidzieutracenieprzezfilozofięautonomii,którącieszyłasięjeszcze
wpierwszychwiekachpoChrystusie.DosadniewyraziłtoHeymannpi-
sząc:nOfilozofii,którajestnausługachteologiipapieskiej”10.Spróbujmy
więcwgłębićsięwśredniowiecznerefleksjenatematwzajemnychrelacji
teologiiifilozofii.Mamynadzieję,żepomożenamtorozstrzygnąćkwestię
dotyczącąobecności,bądźbraku,filozoficznychaspektówwargumentacji
św.AnzelmazCanterbury.
Dylematem,przedktórymstanęlifilozofowieuproguśredniowiecza,
byłakoniecznośćuzgodnieniadziedzictwastarożytnejGrecjizdoktryną
chrześcijaństwa.Możnatoująćsymbolicznie,mówiącopotrzebiepogo-
dzeniakoncepcjiArystotelesowegoNieporuszonegoPoruszycielaznajbar-
dziejPoruszonymPoruszycielem,awięcBogiemBiblii,poruszonym-jak
pisałotymwspółczesnymyślicielżydowskiAbrahamJoshuaHeschel-
losemczłowieka.Chrześcijanieniedziałaliwpróżni,dysponowalibowiem
6
Por.S.Swieżawski,DziejeEuropejskiejFilozofiiKlasycznej,PWN,Warszawa2000,
s.397in.
7
Przyjmujemytookreśleniebędącwpełniświadomymi,żenazwata,ukutaprzez
myślicielirenesansu,miałapejoratywneznaczenieipogardliwycharakter.Podobnego
odcieniaprzybieradziśjednakwmowiepotocznejtakżesłowonśredniowiecze”,symbo-
lizujączacofanieizaściankowość.
8
ZpoglądemtymrozprawiasięwswymprzenikliwymstudiumośredniowieczuGil-
lianR.Evans(FilozofiaiteologiawŚredniowieczu(tł.J.Kiełbasa,Znak,Kraków1996)).
9S.Swieżawski,dz.cyt.,s.398.
10
Heymann,wstępdoA.Tribbechovius,Dedoctoribusscholasticisetdecorruptaper
eosdivinarumhumanarumquererumscientia,Jena,1719,s.22;cyt.za:S.Swieżawski,
dz.cyt.,s.397.
