Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FilozofiawAnaliziewrażeń
XI
chodząThePrinciplesofPsychologyWilliamaJamesa,gdzie
czytamywprzedmowie,że„autorzajmujewcałejtejksiążce
punktwidzenianaukprzyrodniczych”iutrzymuje,że„psy-
chologiajakonaukaprzyrodnicza,ustaliwszyempiryczne
korelacjerozmaitychrodzajówmyśliiczućzokreślonymi
stanamimózgu,dalejpójśćniemoże”5.Machnawiązujedo
Jamesa(krytycznienaprzykładwrozdziałachVIiVIIAna-
lizywrażeń)jakbadaczsięgającydowynikówkolegi,zktórym
dzielipodstawowezałożeniaimetodologię.Jameszaśwy-
znajegdzieś,żeniktnigdyniewywarłnanim„taksilnego[jak
Mach]wrażeniaczystointelektualnegogeniuszu”6.
Wroku1859natomiastukazujesięOpowstawaniuga-
tunkówdrogądoborunaturalnegoKarolaDarwina,dzieło
wyznaczająceMachaobrazświata.Tamjestfundamentjego
spojrzenianaczłowieka,naludzkąpsychikęijejwytwory.
IwreszcieotaczającagofilozofiaXIXstulecia.Działają
wniejmyślicielemetrykalniedziewiętnastowieczni,aleteż,
zperspektywyMacha,trzejdawniejsi:BerkeleyiHume7,
którzysąmubliscy,orazKant,którego–polekturzeProle-
gomenówdowszelkiejprzyszłejmetafizyki,lekturzepodjętej
wwiekulatpiętnastu(zob.s.27,przyp.238)–odrzuca.Or-
ganizująją,takjakfilozofięwewszystkichczasach,różne
antagonizmy.Historiografiafilozofiiwypracowaładoich
opisuparypojęć:realizm–idealizm,empiryzm–racjonalizm,
5W
.James,ThePrinciplesofPsychology,NewYork1950,vol.1,s.V–VI.
6WyznanieJamesaprzytacza,niepodającźródła,B.BlanshardwksiążceRea-
sonandAnalysis,London1962,s.109.
7MachpoświęcapamięciHume’a,AvenariusaiSchuppegoErkenntnisund
Irrtum,zbiórrozpraw,jakmówipodtytuł,zpsychologiibadania,wydanyporazpierw-
szywLipskuw1905roku.
8PrzytoczeniaiodniesieniadoAnalizywrażeńbędęlokalizował,piszącobok
nichwnawiasienumerstronyinumerprzypisu,gdywgręwchodziprzypis.Pozo-
stałecytatyiodniesieniazostanąobjaśnionewzwykłychprzypisachudołustrony.
Cytatyzdziełobcojęzycznych,któreniemająpolskichwydań,podajęwewłasnym
przekładzie.
