Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
OSTEOLOGIAZARTROLOGIĄ
WPROWADZENIEDOOSTEOLOGII
Kościecwystępujezarównowfilogenezie,jakiwontogenezienaj-
pierwwformiebłoniastej(mezenchymatycznej);wyższestadiumroz-
wojowestanowiformachrzęstna,zjednejbądźzdrugiejzaśpowstaje
ostatecznaforma-kostna.Zpodłożabłoniastego,zktóregopowstaje
każdakość,pozostajetylkocienkabłonaotaczającają,okostna(pe-
riosteum)lubochrzęstna(perichondrium),atakżetorebkastawowa.
Jamaszpikowakościwysłanajestśródkościem,czyliwyściółkąjam
szpikowych(endosteum).Kościbądźochraniająnarządygłębiejleżące,
bądźteżstanowiąbiernynarządruchu.Dofunkcjikościzaliczamyteż
czynnośćistotnejjejskładowej-szpiku(p.dalej).
Podwzględemkształtuwyróżniamykościdługie(ossalonga),kości
płaskie(ossaplana),kościkrótkie(ossabrevia),kościróżnokształtne
(ossamultiformia)ikościpneumatyczne(ossapneumatica).Zewnętrz-
nawarstwakościodznaczasięutkaniemścisłym,stanowiącymistotę
zbitą(substantiacompacta),wodróżnieniuodwarstwywewnętrznej
outkaniubeleczkowatym,którąnazywamyistotągąbczastą(substantia
spongiosa).Istotęgąbczastąwpłaskichkościachczaszkinazywamy
śródkościem(diploë).Istotazbitajestzagęszczonąistotągąbczastą.
Kościiotaczającejeczęścimiękkiedostosowująsięwzajemniepod
względemkształtuzewnętrznego.Równieżbudowawewnętrznaniejest
bezładna,aledostosowanadoobciążeńmechanicznych.Wkierunkach
ichnajsilniejszegodziałaniawystępująbelkibardziejzbite(budowatra-
jektorialnawedługzasady„maksimum-minimum”).Biologiczniekość
odznaczasięmiędzyinnymizdolnościąregeneracji,przyczymdużą
rolęodgrywazdolnośćkościotwórczaokostnej.Zdolnościtezawdzięcza
okostnazawartościkomórekkościotwórczych(osteoblastów).Między
końcamizłamanejkościpowstajedziękinimnowakość,częstonawet
wnadmiarze;powstajewówczastzw.guzkostninowy(callus).Kość
możnarównieżprzeszczepiać.Szpikkostny(medullaossium)czynny
jesttzw.szpikiemczerwonym(medullaossiumrubra)wodróżnieniu
odnieczynnego,żółtego(medullaossiumflava).Wstanachcharłactwa
(wyniszczenia)występujeszpikgalaretowaty(medullaossiumgelati-
nosa).Szpikskładasięzezrębu,utworzonegoztkankiłącznejsiatecz-
kowej;woczkachzrębuznajdująsięelementykomórkowe,zktórych
powstająerytrocyty,granulocyty(ziarnistekrwinkibiałe)ipłytkikrwi
(trombocyty).Zawieraonteżkomórkikościotwórcze(osteoblasty)
ilicznezatokowatorozszerzającesięnaczynia.
Rozwójkościnapodłożułącznotkankowym(mezenchymatycznym)
zaczynasięodpunktówkostnienia(punctaossificationis)wmezen-
chymie.Takpowstająmiędzyinnymikościokładzinoweczaszki,które
składająsięzdwóchblaszekistotyzbitejizawartegomiędzynimiśród-
kościa.Kostnienienapodłożuchrzęstnym,np.kościdługich,odbywasię
zarównowewnątrzchrząstki(ossificatioendochondralis),jakijednocze-
26
