Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KOMÓRKISTANOWIĄCEELEMENTYSKŁADOWEŚCIANYNACZYŃ
zanezcharakteremprzepływukrwi,oddziaływaniem
komórekkrążącychwświetlenaczynia,wydziela-
nychprzezniecytokin,czynnikówwzrostowych,
związków
wazoaktywnych,
składników
układu
krzepnięciaczyelementówmacierzypozakomórko-
wej.
Komórkiśródbłonkasąpłaskie,zawierająmałą
ilośćcytoplazmyonielicznychorganellachkomórko-
wych,otaczającejdużejądro.Wwiększościnaczyń
poszczególnekomórkizachodząnasiebieiłącząsię
zapośrednictwemodpowiednichstrukturbłonyko-
mórkowej,chociażwniektórychnarządach(np.na-
czyniachwłosowatychkłębuszkównerkowych)mię-
dzykomórkamiśródbłonkaistniejąprzerwyzawiera-
jącewyłączniebłonępodstawną.Samekomórkiśród-
błonkamogąrównieżmiećlicznenokienka”,tworząc
nbłonęokienkowatą”(laminafenestrata),zamkniętą
jedyniecienkąbłoną.Takiestrukturyułatwiająwy-
chwytdużychcząsteczekprzezśródbłonekgruczo-
łówwydzielaniawewnętrznegolubtransportznacz-
nychobjętościpłynówwkłębuszkachnerkowych.
Przerywanyukładkomórekśródbłonkaznajdujesię
wnaczyniachwątroby,śledziony,zatokachszpiku
kostnego.Obecnośćlicznychprzerwmiędzykomór-
kamioraznokienek”wewnątrzkomórekśródbłonka
umożliwiazwiększoneprzechodzeniepłynów,cząste-
czek,atakżecałychkomórek.
Śródbłonekuczestniczywtransporciewodyoso-
czaizawartychwniejzwiązkówprzezścianęnaczy-
nia.Płynyirozpuszczonewnichgazyprzedostająsię
zkrwidotkaneknaskutekdyfuzji.Chylomikrony
icząsteczkilipoproteinomałejgęstości(LDL)mogą
swobodnieprzechodzićprzezpołączeniamiędzyko-
mórkowe,natomiastobecnośćbłonypodstawnej
znacznieutrudniatenproces.Wielesubstancjijest
przenoszonychprzezśródbłonekdziękimechanizmo-
wiokreślanemujakotranscytoza.Wbłoniekomór-
kowejkomórekśródbłonkaznajdująsięmałewgłę-
bienia,zwanekaweolami.Mogąoneodrywaćsię,
tworzącmałepęcherzyki,któreprzemieszczająsię
przezcytoplazmęiłącząnastępniezbłonąkomórko-
wąpodrugiejstroniekomórki.Kaweoleipowstałe
znichpęcherzykimogąłączyćsięzesobąitworzyć
wtensposóbprzezkomórkowehydrofilnekanały,
którymiodbywasiętransportpoprzezwarstwęśród-
błonka.
Śródbłonekaktywnieoddziałujezkomórkamikrwi
zapośrednictwemznajdującychsięwjegobłonieko-
mórkowejstruktur,nazywanychcząsteczkamiadhe-
zyjnymi.Tworząonereceptorydlalicznychcząste-
czekobecnychnaleukocytachistotnychdlaichprzy-
ciąganialubprzeciwnie–powstrzymywaniaodkon-
taktuześcianąnaczynia.Migracjaleukocytówprzez
ścianęnaczyniaumożliwiarozwójodczynuzapalne-
gowmiejscuwniknięciadrobnoustrojów,dziękicze-
muzapewniaskutecznąobronęprzedzakażeniem[6].
Procesprzechodzeniakomórekprzezścianęnaczynia
odbywasięwwyspecjalizowanychmiejscach,głów-
niewżyłkachpozawłośniczkowych,iskładasięzna-
stępującychposobieetapów:
ztoczenie,
zaktywacja,
zścisłaadhezja,
zdiapedeza(ryc.1.5).
Poopuszczeniunaczyńwłosowatychleukocytyzo-
stająprzesunięteprzezprądkrwiwstronęścianyna-
czynia,coumożliwiaimkontaktzestrukturamibłony
komórkowejśródbłonka.Leukocytyprzejściowo
przylegają,anastępniezaczynająsiętoczyćpopo-
wierzchniśródbłonkazprędkościązbliżonądoruchu
komórekznajdującychsięwświetlenaczynia.
Wczasietoczeniacząsteczkiadhezyjneleukocytów
łącząsiękrótkotrwalezodpowiednimiligandamibło-
nykomórkowejśródbłonka.Poznanolicznestruktury
znajdującesięnakomórkachśródbłonka,które
Ryc01050Przechodzenieleukocytówprzezścianęnaczynia.A–przechwytywanie,B–toczenie,C–aktywacja,D–ścisła
adhezja,EiF–diapedeza(migracja).
7
