Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawa,prawaczłowiekaidyskryminacjarasowa
69
tymidobramipoprostudlatego,żebyłobyirracjonalnieczynićróżnice
międzyosobami,gdychodzioposiadanietychpraw.Toznaczy,za-
sadagłosząca,żeżadnejosobynienależytraktowaćinaczejodinnej
lubodwszystkichinnych,jeżeliniemażadnejogólnejiistotnejracji
usprawiedliwiającejtenodmiennysposóbtraktowania,jestfunda-
mentalnązasadąmoralności,jeśliniesamejracjonalności.Cowięcej,
chociażniejestempewien,jakmożnabyuzasadnićtętezę,myślę,że
możnapowiedzieć,iżwszyscyludzieposiadająpewneprawoczłowie-
ka„drugiegostopnia”,azatempewneabsolutneprawo-dotego,aby
oczekiwaćodwszystkichosóbprzestrzeganiatejzasady.
Tazasada,czyteżtoprawosamoprzezsięnieprzesądza,żeistnie-
jąjakieśspecyficzneprawaczłowieka.Jednakżealbotazasada,albo
toprawozdajesięprzesądzaćotym,żepomyślnośćiwolnośćstano-
wiąprawaczłowieka,jeślisąonewogóleprawamiijeśliwewnętrzna
wartość[czerpanejztychdóbr]radościkażdejosobyjesttakasama.
Ztychprzesłanekzdajesiębowiemwynikać,żeniemażadnejistotnej
iogólnejracji,którabyusprawiedliwiałaczynienieróżnicymiędzy
osobami,gdychodzioposiadanietegoprawa.
Mówię„zdajesięwynikać”,ponieważtaogólnazasadamoralności
możeniebyćdostateczniemocna.To,copowiedzieliśmydotejpory,
niewykluczawoczywistysposóbmożliwości,żejednakistniejepewna
ogólnaiistotnazasada,pozwalającaczynićróżnicemiędzyosobami.
Wykluczatotylko,jaksięwydaje,możliwązmiennośćwewnętrznej
wartościjakopodstawędoczynieniatychróżnic.
Warunekistotnościwzmacniamoimzdaniempewnośćtegoargu-
mentu.Skorobowiemracjąuzasadniającąprzyznaniepewnejosobie
prawadowolnościipomyślnościjestwewnętrznawartośćjejradości
czerpanejztychdóbr,wtakimrazienaturawewnętrznejwartości,
jakąposiadaczerpanaznichradośćjakiejkolwiekinnejosoby,jestje-
dynąistotnąracjąuzasadniającączynieniewyjątkówlubuznawanie
różnicmiędzyosobami,gdychodzioposiadanietychpraw
10
.
Cosiętyczypierwszegopytania-czyosobamaprawodopomyśl-
nościiwolności-niejestempewien,jakaodpowiedźjestnanienaj-
bardziejzadowalająca.JeżeliVlastosmasłusznośćtwierdząc,żete
radościsąwartościami,tobyćmożejesttodostatecznaodpowiedź.To
znaczy,jeżelicieszeniesiępomyślnościąjestczymśwartościowym-
10Por.np.BernardWilliams,„TheIdeaofEquality”,w:P.LaslettandW.G.Runci-
man,eds.,Philosophy,PoliticsandSociety,IIOxford:BasilBlackwell,1962,s.111-
113.ProfesorVlastospodajeniecoinnywarunek,którymoimzdaniemsprowadza
siędotegosamego:„Egalitarnakoncepcjasprawiedliwościmożebezżadnejniekon-
sekwencjidopuszczaćsprawiedliwenierównościwtedyitylkowtedy,gdywskazuje
napodstawyrównychprawczłowieka,którezarazemstanowiąpodstawynierównych
prawinnegorodzaju”(Vlastos,s.40;podkr.wtekścieautora).
