Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
70
RICHARDWASSERSTROM
awszczególnościczymśwewnętrzniewartościowym-tostądzdaje
sięwynikać,żejesttotegorodzajurzecz,doktórejpowinniśmymieć
prawo.Jeślibowiemjakiekolwiekrzeczypowinniśmyotaczaćtego
rodzajuochroną,jakązapewniaprawo,toniewątpliwiete,któresą
wartościowe.Byćmożewięcnietrzebatumówićnicwięcej,jaktylko
wskazać,żepoprostuistotniecenimypomyślnośćiwolność.
Myślęjednak,żemożliwajestrównieżinna,bardziejogólnaod-
powiedź.Wtymmiejscuchciałbymbardziejszczegółowonawiązaćdo
mojejwcześniejszejcharakterystykiniektórychcechifunkcjipraw.
Trzebatutajzauważyćdwierzeczy.Popierwsze,jeżeliktośzadaje
pytanie,dlaczegoktokolwiekpowinienmiećprawodoczegokolwiek
lubdlaczegoniemielibyśmyżyćwsystemie,wktórymnieistnieją
wogóleżadneprawa,odpowiedźbrzmi,żetakisystembyłbysyste-
memzubożonympodwzględemmoralnym.Niepozwalałbyonosobom
wysuwaćtegorodzajuroszczeń,żywićtegorodzajuoczekiwańaniwy-
dawaćtegorodzajusądów,jakieumożliwiasystempraw.
Takzatem,skoromożemyodpowiedziećnapytanie,czemuwogóle
posiadamyprawa,tomożemynastępniepostawićpytanieiudzielić
odpowiedzi,jakierzeczy-międzyinnymi-powinnybyćchronione
przezprawa.Aodpowiedźjestmoimzdaniemtaka,żepowinniśmy
miećmożliwośćrościćsobieprawodominimumrzeczy,bezktórych
niemożemyrozwinąćnaszychzdolnościiprowadzićżyciawłaściwego
istotomludzkim.Takzatem,bywymienićjednąrzeczbędącąwarun-
kiempomyślności,mianowicieulgęwostrymfizycznymbólu,jestto
tegorodzajuradość,którapowinnabyćchronionaprzezpewnegoro-
dzajuprawo,właśniedlatego,żebeztejulgiczłowiekniejestwstanie
niemalniczrobićanizrealizować.Apodobnieprzedstawiasięsprawa,
gdychodziomożnośćdokonywaniawyborów,sprawdzaniaprzekonań
itympodobne[wolności].
Podsumujmypowyższeuwagi.Naszadotychczasowaanaliza
wskazaładwierzeczy:(1)warunki,któremusząbyćspełnione,aby
pewneokreśloneprawobyłoprawemczłowieka,atakże(2)niektó-
remożliwepodstawydoargumentacji,żepewnewartościlubradości
powinnybyćuznawanezaprzedmiotypraw.Ostatnimpytaniem,któ-
repozostajenamdorozważenia,jestto,czyistniejąjakieśokreślone
prawa,którespełniająwarunkikoniecznedlaprawczłowieka.Lub
mówiąckonkretniej,czymamypodstawysądzić,żeniemażadnych
ogólnychiistotnychzasad,którebyuzasadniałyczynienieróżnicy
międzyosobami,gdychodzioichprawodopomyślnościiwolności.
Vlastosmożeuznać,żeprawadopomyślnościidowolnościspełnia-
jątewarunki,ponieważtwierdzi,żeprzynajmniejpomyślnościiwol-
nościkażdejosobyprzyznajemyrównąwartośćwewnętrzną.Jeżeli
takrzeczywiściejest-jeżelipomyślnośćiwolnośćkażdejosobyma
równąwartośćwewnętrzną-tonieistniejeogólnaiistotnazasada
