Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
ANTROPOLOGIAIANTROPOMOTORYKA–wybórzagadnień
niepolegałonazmianachwewnętrznejciepłotyciała,któremożesięwahaćwprze-
dziale0-1,70C,leczpolegałonapostępiekultury.Obniżenietemperaturyśrodowiska
powodujebowiemuludziwzrostprzemianymaterii,skurcznaczyńkrwionośnychskó-
ry,obniżenieciepłotypowierzchniciała.Odczuwaniezimnazachodziwówczas,gdy
stratyciepłaprzewyższajązdolnośćjegowytwarzaniaprzezorganizm.Oziębieniepo-
wodujedreszczewywołaneprzezskurczemałychgrupmięśnigładkichskóry.Spada
możliwośćwykonywaniaruchówprecyzyjnych,bowiemwzrastatarciepowierzchni
stawowychigęstniejemaźstawowa,obniżasięsiłamięśni.Awięcorganizmnaozię-
bieniereagujezmniejszeniemoddawaniaciepłaizwiększeniemjegoprodukcji.Przy
dreszczachmamiejscebardzosilnezwiększaniesięprodukcjiciepła,naskutekpobu-
dzeniaośrodkatermoregulacjiwpodwzgórzu.Pewnąrolęwtermoregulacjipełniąteż
nadnerczaitarczyca.Przedutratąciepładobrzechroniczłowiekatłuszczpodskórny
ijegogrubośćdecydujeoefektywnościdostosowaniadoniskichtemperatur.
Wklimaciezimnymwzrastazapotrzebowanienaspożycietłuszczówimięsa.
WanalogicznychwarunkachtermicznychuEskimosówpodstawowaprzemianama-
teriijestok.30%wyższaniżuEuropejczyków.Spożywajątakieilościtłuszczów(tran),
jakieuprzedstawicieliinnychgrupludzkichniesąmożliwedokonsumowania.Ludzie
odmianyżółtejmająbudowędostosowanądoklimatuzimnego,awrelacjidośrodo-
wiska,skąpegożywieniowo,dostosowalirównieżwielkośćciała,żołądka,wątroby(do
małychracji).RegułaekologicznaJ.Allena(1877)głosi,żerasytegosamegogatunku,
którezamieszkująterenychłodne,wporównaniudoraszamieszkującychterenygo-
rącecechujeskracaniedystalnychczęściciała.RegułętępoparłybadaniaB.Renscha
zkońcaXIXw.Wykazałonteż,żenaterenachpółpustynnychipustynnychistniejeten-
dencjauzwierzątdogromadzeniatłuszczuzapasowego.Długokończynowaludność
okrótkimtułowiuzamieszkujetropikalneobszaryAfrykiczyAustralii.
RegułaekologicznaC.Bergmanna(1847)głosi,żerasyzwierzątzamieszkujących
terenyciepłemająmniejsząmasęciaławstosunkudowzrostu-dopowierzchnicia-
ła.Przeciętnamasaciaładorosłychztubylczychpopulacjizwiększasięo0,66funta
(0,3kg)nakażdystopieńFahrenheitaobniżkiśredniejrocznejtemperaturyotocze-
nia.Idącwkierunkuklimatugorącego,widocznyjestspadekmasyciaładook.40kg
uBuszmenówiPigmejów,AborygenówwAustralii,SzerpówwHimalajach.Buszmeni
spędzająchłodnenocebezprzykryciaciała.Występujeunichhipotermiaizolacyjna,
polegającanaprzechłodzeniupowierzchniciałabezreakcjimetabolicznych.Śpiąc
wpozycjiskulonej,minimalizująwypromieniowanieciepła.
RegułaekologicznaC.Glogera(1833)głosi,żeciemnabarwaskórywystępujena
terenachsilnienasłonecznionychigorących,jasnanaterenachsuchychichłodnych.
Trudnoustalićto,czychodzituoprzystosowaniedonatężeniapromieniowaniaultra-
fioletowegoczycieplnego.Wiadomo,żeprógintensywnościpromieniultrafioletowych
wywołującyudarsłonecznyjestwyższyuprzedstawicieliodmianyczarnejniżubiałej.
Ludzieodmianybiałejzamieszkującyterenyodużymnasłonecznieniuczęściejzapadają
narakaskóryniżczarni.Zezmiennościąbarwyskóryzwiązanajestzmiennośćkoloru
włosówioczu.Depigmentacjaoczuiwłosówmazwiązekzpromieniowaniemsłonecz-
nyminaterenachEuropynasilazpołudniakupółnocy,obejmujączwłaszczaSkandy-
