Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
ANTROPOLOGIA–podstawyteoretyczne
społecznych.Kolejnymimpulsembyłybadaniaetnograficzne,opisyróżnychludów
pierwotnych,kulturnarodowychczyreligiiiobrzędowości.JohannG.Herderwtrak-
tacieMyśliofilozofiidziejów(1784-1791)stwierdzał,żekulturastanowiuniwersalną
gatunkowąwłasnośćludzką,swoistyludzkiaparatprzystosowaniasiędośro-
dowiska.Wantropologiispołecznejikulturowejgłównymnurtembadawczymstał
sięewolucjonizm.
Antropologiakulturowajestnaukąoczłowiekuwidzianymjakotwórcykultury
(naukakulturoznawcza),którawedługFranzaBoasa(1858-1942)zajmujesiękulturo-
wymiaspektamiludzkiejdziałalnościiegzystencji,historycznąietnicznązmiennością
formkulturowych.Naukataniezerwałazwiązkówzantropologiąfizycznąipodobnie
jakantropologiaspołecznapoddajeonakrytycznejocenieinterpretacjebiologiczne
zjawiskspołeczno-kulturowych.Elementyśrodowiskaspołeczno-kulturowegomają
wpływnawłaściwościbiologiczneludzi,zaśwłaściwościbiologicznewpewnymstop-
niuodpowiadajązamożliwościspołeczno-kulturoweludzi,sąelementempredyspo-
nującymmożliwościkształtowaniawłaściwościspołeczno-kulturowych.Stądwynikają
związkiirelacjewszystkichtrzechgałęziantropologii.Antropologiakulturowajest
naukąoczłowiekujakotwórcykultury.Opierasięnauogólnionychdanychszcze-
gółowychnaukhumanistycznychm.in.archeologii,etnologii,językoznawstwa,histo-
rii.WyodrębniłasięonawdrugiejpołowieXIXw.wAngliigłówniezasprawąEdwarda
Tylora(1832-1917)-antropologaspołecznegoietnologa,badaczapoczątków
kulturyireligii.
B.Tylor(1871)jakopierwszytwierdził,żewszystkiespołecznościświatawierzą
wżyciepozagrobowe.WPolscejegoosobęidorobekpopularyzowałpodręcznik
Antropologia(1910).Sformułowałonteżpierwsządefinicjękultury,którajestzłożo-
nącałościązawierającąwiedzę,wierzenia,sztukę,moralność,obyczajowość,
prawo,któretodadząsięrozkładaćanalitycznienaczęściskładowe.Tendział
zrodzonywAngliirozwinąłsięwStanachZjednoczonych.WspomnianyFranzBoas
byłtwórcąkierunkuhistoryczno-dyfuzjonistycznego,któryzakładał,żehistoriajest
wstaniewyświetlićpowstaniezłożonychsystemówróżnychkultur.Kulturatoogół
wzorówmyśleniaidziałaniadanejspołeczności.Jestonaswoistymproduktemhi-
storiidanegoludu.TwórcądyfuzjonizmuiczołowąpostaciątegokierunkubyłFrie-
drichRatzel(1844-1904).Dyfuzjonizmzajmujesięprzenoszeniemiprzenikaniemele-
mentówkulturywprzestrzeniodjednejspołecznościdodrugiej.Dyfuzjipodlegają
składniki-elementykultury,gdykompleksykulturowerozprzestrzeniająsięprzez
migracje.Migracjecechkulturowychwprzestrzeniświatapozwalająnaustalanie
historycznychzwiązkówmiędzyregionami.Dyfuzjonizm,niezbytdziśpopularny
wantropologiispołecznej,nadalznajdujezwolennikówwantropologiietnicznej
iarcheologii.Dodyfuzjonizmunawiązujeteoriaglobalizacji.Wedługglobalizacjicały
światobejmujeproceszwielokrotnieniasiękontaktówmiędzygrupowych,między-
narodowych,międzykulturowych,ekonomicznychispołecznych.F.Ratzelbyłtwórcą
antropografii,zalecałmapowanieregionów,szlakówmigracyjnychcechkulturowych
wprzestrzeniświata.Owageografiaczłowiekabadaiwyjaśniazróżnicowanieprze-
strzenneogółuzjawiskodnoszącychsiędoczłowiekawsferzebiologii,gospodarki,
