Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
GrzegorzGodlewski
owłasnychzasadach,przejawiającąsięwyłączniepoprzezzastosowania.Jestto
zatemnwiedzanieuczona”72.Coznaczyrównież:niezajmującasięformułowa-
niemaniokazywaniemznaczeniapodejmowanychzgodniezniądziałań,niesłu-
żącaichplanowaniuzewzględunapowziętyzamiarczyzakładanyrezultat.Jeśli
więctewłasnościbadaczprzypisujepraktyce(ipraktykującemu),popełnianbłąd
intelektualizmu”,którypolegananwprowadzeniudoprzedmiotuintelektual-
negostosunkudoprzedmiotu,zastąpieniupraktycznegostosunkudopraktyki
takimstosunkiemdoprzedmiotu,któryjestwłaściwyobserwatorowi”73.Tak
rozumianynintelektualizm”stanowizjednejstronyprzejawgeneralnejtenden-
cjipoznawczejnaukizachodniej,zdrugiejzaś–wyrazdominacjipoznawczej
podmiotupoznającegonadprzedmiotem:rzutowaniaprzezbadaczanapraktyki
jegowłasnegostosunkuinastawieniadonich,zwłaszczapostrzeganiaichwka-
tegoriachpoznawczychikomunikacyjnych74.DlategozdaniemBourdieunależy
odrzucićnteoriędziałaniajakoproduktuintencjonalnejświadomości,jawnego
projektu,jawnejintencjinastawionejnajawniewyznaczonycel”75.
Ujawniasiętufundamentalnatrudność,związananietylkozespecyfiką
praktykjakoprzedmiotupoznania,aleteż,ogólniej,zespecyfikąpoznaniaan-
tropologicznego,któregoprzedmiotemsąinnepodmioty,inniludzie.Antro-
polodzypróbowalizwykletętrudnośćzamaskowaćczymożeraczejwyprzeć,
przyjmując,najczęściejmilcząco,żedziałaniapoznawanychpodmiotówdająsię
wpełnirozpoznaćnapodstawieichwytworówczyobserwowalnychprzejawów,
zktórychmożnawyprowadzićmodeletychdziałań,służącejakoichzadowa-
lającapoznawczoreprezentacja.Niejestto,wartozauważyć,supozycjawzięta
zpowietrzaiwpowietrzuzawieszona–naniejbyławszakopartakonstrukcja
antropologiijakonaukiwjejobowiązującejwersjiparadygmatycznej.Tymcza-
semstosunekpodmiotu(poznającego)doinnegopodmiotu(działającegoijako
takiegopoznawanego)stawiazdecydowanyopórpróbomredukcjidorelacji:
podmiot–przedmiot.Uprzedmiotowieniepoznawanegopodmiotu,wynikające
zasymetrycznejrelacjidystansuidominacjimiędzypoznającymapoznawanym,
ujawniatuswójuzurpacyjnycharakter:to,codlatakusytuowanegobadacza
poznawalne,traktowanejestiprzedstawianejakowystarczającedlauchwycenia
naturypoznawanego,jegoentelechii76.
72Choćcharakteryzująctęwiedzę,nawiązujędoBourdieu,towyrażenienwiedzanieuczona”
wydajemisięlepiejoddawaćjejswoistośćniżużywaneprzezniegookreślenienuczonaniewiedza”
(zob.np.P.Bourdieu,Szkicteoriipraktyki,s.229,241),dlaktóregozresztą–oczymniżej–można
znaleźćlepszezastosowanie.
73P.Bourdieu,Zmysłpraktyczny,s.47.
74Zob.tamże,s.37–39.
75P.Bourdieu,Rozumpraktyczny.Oteoriidziałania,tłum.J.Stryjczyk,Kraków2009,s.136.
76Osobnąkwestiąjestwytwarzaniewiedzyantropologicznejnapodstawiewypowiedzilokal-
nychinformatorów;choćmetodatawpewnejmierzeunikauprzedmiotowieniabadanych,budzi
innepoważnezastrzeżeniapoznawcze.
