Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WędrówkiLudów
17
pretowanyjakodowódnatakikonflikt.Wprzekazietymznajdujesięjasna
wzmiankaoopozycjimiędzypretorianami,którzybyliwrodzycesarzom,
aGermanami,którzyichchronili,leczwzasadziejesttodrugorzędnyczynnik
wcałymzamieszaniu.Konfliktwyniknąłzfaktu,żezwoliSenatuobranodru-
giegocesarza,podczasgdypretorianieutrzymywali,żemianowaniewładców
jestichprerogatywą.GermaniebronilicesarzawybranegoprzezSenat,gdyż
konflikttenbyłdlanichmałoistotnyiuznaligojużzaswojegowodza.
KwestiakonfliktumajeszczewiększeznaczeniewprzypadkuupadkuGra-
cjana.Jeśliprawdąjest,żeprzyczynpowstaniaprzeciwniemunależyszukać
wzazdrościoddziałówrzymskichofaworyzowanieGermanów,topodkoniec
czwartegostulecianadalmusiałyistniećdawnelegiony,lubteżprzynajmniej
oddziałyojednoznacznierzymskimduchunarodowym,wprzeciwieństwiedo
barbarzyńców.Niemniejźródła,jakimidysponujemydlaroku383,nieczynią
onichwzmianki.NaukowcystaledająsięzwodzićschematyzmowiNotitiaDi-
gnitatum,Wegecjuszowiifrazeologiiautorów,zktórychwynika,żerzymski
systemwojskowyprzetrwałażdopiątegostulecia.Jeślibytakbyło,tobyłoby
niezrozumiałe,żelegionyspokojniepatrzyłybynafaworyzowanieGermanów
podwzględemwojskowyminiereagowałybyżywonatenfakt.
Jeślijednakobecnieprzyjrzymysiędokumentom,okażesię,żeabsolutnie
niezawierająoneczegokolwieknatematpowstanialegionówprzeciwkoGer-
manom.Całykonfliktjesthipotezą,którapowstałazasprawą,podwieloma
względamiznakomitej,książkiHeinrichaRichteraDasweströmischeReichbe-
sondersunterdenKaisernGratian,ValentinianIIundMaximus.Woparciuokil-
kaźródeł,wszczególnościZosimosaiSynezjusza,Richterprzedstawiazwiel-
kąprzenikliwościąisiłąprzekonywania,jakbardzoniechętnieRzymianiepod-
chodzilidobarbarzyńcówubranychwskóry,noszącychdługiewłosyibrody,
zajmującychnajważniejszestanowiskainajpierwszemiejscawkurii.Leczon
samdodaje,żewiemyotychnarzekaniachtylkozustpogańskichfilozofów,
którzywowymczasiebyliprzedstawicielamibardzoograniczonychkręgów.
Ichnarzekania,któreprzypadkowoprzyszłyzOrientu,niepozwalająnajakie-
kolwiekkonkluzjenatematwojskstacjonującychnazachodzie,aniemożemy
wnioskowaćjedyniepoprzezanalogię.
Fragment,októrymmowaznajdujesięuautorakontynuującegopracęAu-
reliuszaWiktora,rozdz.17,gdzieGracjanmówi:
ucunctisfuissetplenusbonis,siadcognescendamreipublicaegerendaescientiam
animumintendisset,aquapropealienusnonmodovoluntate,sedetiamexercitio
fuit.Namdumexercitumnegligeret,etpaucosexAlanis,quosingentiauroadse
transtulerat,anteferretveteriacRomanomiliti,adeoquebarbarorumcomitatuet
propeamicitiacapitur,utnonnunquameodemhabituiterfaceret,odiacontrase
militumexcitavit.HoctemporecumMaximusapudBritanniamtyrannidemarri-
puissetetinGalliamtransmisisset,abinfensisGratianolegionibusexceptus,Gra-
tianumfugavit,necmoraexstinxit”(Byłbypełendobrychcech,gdybypoświęcał
więcejuwaginaucesztukirządzenia,doktórejniemalnieprzystawałnietylko
zewzględunaswojąpostawę,leczrównieżnadoświadczenie.Podczasgdyza-
