Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MichałŁabaszczuk
rzeczwymienną,zdrugiejstronyelementywspółsystemowe,tonie
zachodzimiędzynimiżadnawięź.Todopierowartośćmazdolność
sytuowaniarzeczywewzajemnymstosunku(tamże:308).
Ztegopunktuwidzeniawartośćjestwyrazemkulturowo-doświadczalnej,
społecznie-kognitywnejisemiotycznejfunkcji.Funkcjawartościowaniaprze-
nikanawskrośkognitywno-pojęciowyijęzykowyobrazświata,imperatywnie
określającmodelzachowaniawsensiesensorycznie-zmysłowejispołecznie-
-abstrakcyjnejrzeczywistościidążeńduchowychpodmiotu.Oznaczato,jakjuż
wcześniejzaznaczyliśmy,żeuczuciaiintencjepodmiotusąściślepowiązane
zwiedząteoretycznąizjegopraktycznymiumiejętnościamiinieposiadają
jednoznacznychijednostronnieprzyczynowychuwarunkowań.Wartośćpełni
wnichrolęregulatorasprzecznychiróżnokierunkowychwswejspecyfice
możliwościpodmiotu.Procesyocenianiawsensiedosłownymnieposiadająze
swejistotycharakterusemiotycznego.Różnorakiesystemysemiotycznestano-
wiązaledwieinstrumentsłużącydowyrażaniawartości,przyczymniezawsze
sposóbwyrażaniadeklarowanychwartościodpowiadaichrealizacji,ponieważ
nawetszczerepragnienieurzeczywistnieniadeklarowanychwartościnierzadko
niepokrywasięzichrzeczywistąrealizacją.Dlategonależyprecyzyjnieroz-
różniaćwartościwariantowo-systemoweiwartościwariacyjno-czynnościowe
(kategorialneioperacyjne).
Wartościtypologiczne
Wartościstanowiąelement(niekoniecznieuświadomiony)pojęciowo-wer-
balnegoobrazuświata.Typologiawartościjestokreślonaprzezrodzajedzia-
łańludzkich.Inaodwrót.Jakmieliśmyokazjęzauważyć,kategoriawartości
determinujeróżnorodneodmianydziałalnościpodmiotu.Dlategowróżnych
odmianachdziałalnościmożnawyodrębnićwartościodnoszącesiędożycia
codziennego(powszednio-bytowe),dosferyprodukcyjno-praktycznejorazwar-
tościpoznawczo-teoretyczne,estetyczne,etyczneiin.Zróżnicowanietypologii
działalnościdyktujepotrzebęzróżnicowaniaodmianwartościzichczęściowym
oderwaniemodtypudziałalności.Naprzykład,wdziałaniachocharakterze
religijno-duchowymczłowiekmożekrytycznieoceniaćracjonalno-poznawcze
możliwościidążeniapodmiotu,awpraktycespołecznejmożezpowodzeniem
korzystaćzichrezultatów(nawetniewpełnitosobieuświadamiając).Każda
wiedzaposiadajakąśwartośćpoznawczą,dziełosztuki-wartośćestetyczną,
tekstreligijny-wartośćetycznąitd.Jednocześniewszystkieoneposiadają
iinnewartości,którychignorowanieiniedostrzeganiemożemiećwymiar
błędówlubmanipulacji.Niedostatecznaświadomośćzróżnicowania(typologii
