Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
23
stopniuprzyczyniłasiędorozbudzeniawŻydachpoczuciauczestnictwa
wprzemianachspołecznychikulturowychzachodzącychwEuropie,tym
samymotwarładrogędoszerszejintegracjiżydostwazotaczającymśro-
dowiskiem,coszczególniemocnozaznaczyłosięnaterenieRzeszy.Frie-
drichBattenberguważa,żebyłtopierwszypoważnykrokzmierzający
dopodjęciaodgórnych,administracyjnychpróbnowegouregulowania
statusuŻydówwspołeczeństwie,azarazemreformyżydostwaodśrodka:
DŻydowscyprzedstawicieleoświeceniauważalisięzaprekursorówirefor-
matorów,którzywcorazwiększymstopniuwspółpracowalitakżezadmi-
nistracjąpaństwową,abywtradycyjnychgminachżydowskichwdrożyć
praktycznereformy”
3.Całytenfermentprzyczyniałsiędozmianyper-
spektywy,zjakiejproblemżydowskipostrzegałonieżydowskieotoczenie.
Stopniowoznikał,przynajmniejwwymiarzepaństwowym,tradycyjnyan-
tyjudaizmugruntowanynaprzekonaniachreligijnych.Częśćurzędników
państwowychzauważyła,żekwestiężydowskąnależyrozwiązaćwsferze
administracyjno-prawnej,ibyłtopierwszyetapprowadzącydorozpo-
częciaprocesużydowskiejemancypacji,któraprzybrałaformęprawną.
Ztegowzględumożnauznać,żezformalnoprawnegopunktuwidzenia
emancypacjabyłaprocesemobejmującymstuleciepomiędzy1780i1879
rokiem.Wtymczasiewposzczególnychpaństwacheuropejskichwyda-
nomnóstwopracidokumentówprawychsankcjonującychspołecznie
nowąpozycjęŻydów.Wartozaznaczyć,żepoczątkowoprocestenniebył
określanyjakoemancypacja.WedługBattenberga,termintenwprowadził
HeinrichHeine,którytradycyjnepojęcie(przejętezczasówstarożytne-
goRzymu)odnoszącesiędowyzwolenianiewolnikówprzeniósłnagrunt
współczesnyiodniósłmiędzyinnymidosytuacjiŻydów.Pisał:DCóżjest
[ł]tymwielkimzadaniemnaszychczasów?Jestnimemancypacja.Nie
tylkoIrlandczyków,Greków,frankfurckichŻydów[ł],leczemancypacja
całegoświata,aosobliwieEuropy,któradojrzałaiterazwyswabadzasię
zżelaznychpętuprzywilejowanych—arystokracji”
4.Heinemyślałwięc
oemancypacjiŻydówwszerszymkontekściewyzwoleniatakżeinnych
narodów/ludów.
PółwiekuwcześniejinnegookreślaniawstosunkudoŻydówużyłpru-
skiurzędnikChristianWilhelmDohm,którymiędzyinnymiwodpowie-
3F.Battenberg:ŻydziwEuropieł,s.268.Wartozaznaczyć,żehaskalarozwijała
siętakżewEuropieWschodniej,gdzieszczególniepookresienapoleońskim(wczasach
trochępóźniejszychodomawianych)wzwiązkuzpróbamireformwduchuoświecenia
podejmowanychprzezAleksandraIpojawilisiężydowscyorędownicyruchuhaskali.
J.ZinemantraktujeichjakowłaściwychtwórcówżydowskiegooświecenianaWschodzie,
aoIzaakuLewinsoniewypowiadasięjakooDojcuhaskali”.
4Cytujęza:ibidem,s.276.
