Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
25
zŻydami.Ponieważtradycyjniebylitraktowanijakoobcyprzybyszena
danymterytorium,przetopotrzebowaliszczególnegostatusuprawnego,
którymiałichchronić,alepowodowałzarazemichizolację.Dohmopo-
wiadałsięostateczniezaudzieleniemŻydomgwarancjiwformieustaw
państwowych,którezapewniłybyimszansęrównegozmieszczaństwem
uczestnictwawżyciuspołecznym,alejednocześnienalegałnauporząd-
kowaniestatusuprawnegoŻydów,któremiałopolegaćnazniesieniuobo-
wiązującychichdotychczasowychprawtraktowanychjakoprzywilejów.
Wprocesiedojrzewaniażydowskiejemancypacjigłospruskiegourzędnika
okazałsiębardzoważny,ponieważpopierwsze,zewzględunazajmowane
stanowiskowyrażałwpewnymsensiepostulatlubintencjerządupruskie-
go,podrugie,byłnapewnogłosemdlaŻydówżyczliwym,którypozwalał
traktowaćichwkategoriachużytecznościdlarodzącegosięspołeczeństwa
obywatelskiego,nawetwatmosferzemonarchiiabsolutnej,którąbezwąt-
pieniabyłoKrólestwoPrus.Takiepodejścieautorapowodowało,żejego
dyskursniebyłobciążonynaleciałościamireligijnymi,awięczdefinicji
niechętnąlubwręczwrogąpostawąwobecżydostwa,któramogłabyskła-
niaćdonarzucaniasankcji.Dohmuważał,żeŻydomnależysięrówno-
uprawnienie,atakżeżyczliwośćzestronychrześcijan,cosprawi,żesto-
sunkowoszybkonastąpiintegracjadiasporyzespołeczeństwem.
PrzedstawionapropozycjanacjonalizacjiŻydów,araczejsprowadze-
niaichdoklasymieszczańskiej,odzwierciedlałajedenzkonstytuujących
sięwtamtymokresiemodeliżydowskiejemancypacji.Wnieżydowskiej
większości,którachciałaudzielićŻydomnowychgwarancjiizaprosić
ichdowspólnegożyciawramachjednegospołeczeństwa,powstałydwie
koncepcjeudzielaniaowegorównouprawnienia.FriedrichBattenbergpi-
sze,żewyrazemjednejznichbyłapostawaDohmainazywająeman-
cypacjąoświeceniowo-etatystyczną.Drugakoncepcjaujawniłasiękilka
latpóźniejiokreślasięjąjakoemancypacjęliberalno-rewolucyjną.Kon-
cepcjęoświeceniowo-etatystycznąmożnazdefiniowaćjakoemancypację,
doktórejdochodziwwynikudłuższegoprocesu.Jejcelemjeststopnio-
weosiąganierównościmiędzyżydowskąinieżydowskąspołecznością.
Drogądotegocelumiałobyćsukcesywnewprowadzanieodpowiednich
prawzrównującychobiespołeczności,uzupełnionejednakodpowiednim
kształtowaniemświadomościspołecznej,cochcianoosiągnąćzapomocą
edukacji.Rezultatemtakrozumianejemancypacjimiałobyćpełnezjedno-
czeniespołeczneŻydówznieżydowskimotoczeniemirzeczywiścieumoż-
liwiałaonatakąspołecznąintegrację.Częśćpaństwprzyjęłaówmodel,
aklasycznymprzykłademmożebyćprocesemancypacjiwKrólestwiePru-
skim.Drugimodelemancypacjibyłprzeciwieństwempierwszego,ajego
istotapolegałanawprowadzeniurównouprawnieniajednymostatecznym
