Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
jegopolityki.Planowaniespowodowałokoniecznośćrozwinięciasięsprawo-
zdawczościniezbędnejdoopracowywaniażnychrodzajówplanówioceny
ichrealizacji.Osobnemiejscewdziałaniachadministracjizajęłaewidencja,
zwłaszczaobywateli.Totalitaryzmkomunistycznyrozbudowałaparatbezpie-
czeństwa,awjegoramachutworzonosystemyinformacyjne,gromadząceszcze-
łowedanenatematobywatela.Powyższezmianyniepozostałybezwpływu
narozwójadministracjiiformewidencjiludnościrównieżwpaństwachdemo-
kratycznych.Państwo,abysprostaćpowyższymwyzwaniom,musiałozwięk-
szyćzatrudnieniewadministracji,cowpłynęłonaobniżeniekwalifikacjiipre-
stiżuspołecznegozawoduurzędnika.
Wadministracjinastąpiłprocesmasowościakt,naktóryurzędnicypaństwo-
wiiarchiwiściniebyliprzygotowani.Brakowałonowoczesnychzasadbieżące-
gowydzielaniamateriałówarchiwalnych,którezapewniałybynietylkowłaści-
wefunkcjonowanieadministracjiiinstytucjipaństwowych,leczrównież
gromadzeniemateriałówarchiwalnychniezbędnychdlazachowaniadziedzic-
twakulturowegopaństwainarodupolskiego.Opracowywaniepodstawpol-
skiegoprawaarchiwalnegoutrudniałynastępująceczynniki:1)brakdoraźnej
idługoterminowejpolitykiarchiwalnejpaństwapolskiego;2)trzysystemykan-
celaryjneiprawneodziedziczonepozaborcach;3)zniszczeniawojenne,zmiany
terytoriumigranicpaństwapolskiego,konfliktyzbrojnewlatach1918-1923,
któredoprowadziłydorozproszenia,zniszczeniaikradzieżyzasobuarchiwal-
nego;4)brakniezbędnychśrodkówfinansowychnarealizacjępolitykiarchi-
walnej,zewzględunakoniecznośćprowadzeniadługotrwałychkonfliktów
iwojenoniepodległośćigranice;5)niedocenianieprzezRadęMinistrówitwór-
cówpaństwowychmateriałówarchiwalnychkoniecznościtroskiozasóbar-
chiwalnynarastającywspółcześnie;6)brakwłasnychopracowańnaukowych
dotyczącychżnychaspektówprawaarchiwalnego,możnabyłokorzystać
wyłączniezdoświadczeńinnychpaństw;7)traktowaniearchiwistykipodobnie
jakochronyzabytków(ratowaniezabytkówarchiwalnych),anieważnegoin-
strumentunowoczesnegozarządzaniapaństwem;8)poświęceniezbytdużo
uwagiprzezpaństwowąsłużbęarchiwalnądziałaniomrewindykacyjnym,kosz-
temgromadzeniazasobuarchiwalnegonarastającegowspółcześnie;9)brak
jednolitejizwartejkoncepcjirozbudowyarchiwówpaństwowychiarchiwistyki
związanejzrozwojemadministracjipublicznejinauki;10)nieadekwatnośćbu-
dżetupaństwowejsłużbyarchiwalnejdojejzadańwynikającychzbowiązujące-
goprawa.
Wlatach1918-1921toczyłasiędyskusjanatematustrojupaństwapolskiego
orazzakresuochronyprawnejobywatela.Zdecydowanawiększośćpolskiejelity
politycznejopowiadałasięzapaństwemdemokratycznymoustrojurepublikań-
skim,szerokimigwarancjamiprawdlaobywateli(równieżmniejszościnarodo-
wych),podmiotowościąspołeczeństwalokalnegoorazustrojemgospodarczym
34