Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
opartymnazasadachwolnorynkowejgospodarkikapitalistycznej.Podmioto-
wośćspołeczeństwamiałasięprzejawiaćpoprzezkoegzystencjęsektorapu-
blicznego(instytucjepaństwowe,administracjarządowaisamorządterytorial-
ny)iniepublicznego1.
Powyższeczynnikiustrojowemiałydecydującywpływnakształtpolskiego
prawaarchiwalnego.Zakładałyoneograniczonąinterwencjępaństwapolskiego,
wtymrównieżpaństwowejsłużbyarchiwalnej,wżyciespołeczne,gospodarcze
ikulturalneorazdawałygwarancjemożliwościzakładaniaiprowadzeniaar-
chiwówprzezniepaństwowepodmioty,zprawemprzechowywaniazasobu
historycznego.Państwomiałogwarantowaćgromadzeniemateriałówarchiwal-
nychzinstytucjipaństwowych,naczelnychwładzpaństwowychiadministracji
rządowej.Materiałyarchiwalnezjednosteksamorząduterytorialnegoiinstytu-
cjiniepaństwowychmogłybyćgromadzonenazasadziedobrowolności.Pań-
stwomogłoingerowaćwwarunkiprzechowywaniamateriałówarchiwalnych
upodmiotówniepaństwowychtylkowwypadkuzagrożeniaichzniszczeniem.
Samorządterytorialnyiinstytucjeniepaństwowemiałyopracowaćwłasnezasa-
dygromadzenia,przechowywaniaiudostępnianiamateriałówarchiwalnych.
Ograniczonainterwencjapaństwapolskiegowykluczałamożliwośćpoddania
kontroliarchiwówniepaństwowychzestronypaństwowejsieciarchiwalnej.
Państwopolskienieokreśliłoogólnychzasadgromadzeniamateriałówarchi-
walnychorazwarunkówichprzechowywaniaiudostępnianiawformieramo-
wychprzepisów,któreobowiązywałybyrównieżpodmiotyniepaństwowe,co
wograniczonymzakresiewprowadziłaUstawaarchiwalnaz1983r.
Wlatach1918-1919opracowywaniepolskiegoprawaarchiwalnegonastąpi-
łowdwóchetapach:1)w1918r.wydanoReskryptoorganizacjiarchiwówpań-
stwowychiopiecenadarchiwaliami;2)w1919r.ogłoszonoDekretzdnia7lutego
1919r.oorganizacjiarchiwówpaństwowychiopiecenadarchiwaliami,którywna-
stępnychlatachbyłuzupełnionynormatywamiwykonawczymi.
PoczątekpolskiejsłużbyarchiwalnejnależywiązaćzdziałalnościąTymcza-
sowejRadyStanu,którawkwietniu1917r.powołałaKomisjęArchiwalnąkie-
rowanąprzezMarcelegoHandelsmana.Donajważniejszychjejzadańnależało
opracowanieprojektuustawyarchiwalnej.Podstawowymzałożeniemnowego
prawaarchiwalnegomiałobyćutworzeniescentralizowanejpaństwowejsłużby
archiwalnej,którąTymczasowaRadaStanuplanowałapodporządkowaćpre-
zesowiRadyMinistrów.Państwowasłużbaarchiwalnamiałanależećdoadmi-
nistracjirządowejorazmiećcharaktermiędzyministerialny.Rozwójsytuacji
politycznejwKrólestwiePolskimprzesądziłotym,zewbrewpierwotnympro-
jektomzrezygnowanozpodporządkowaniapaństwowejsłużbyarchiwalnej
prezesowiRadyMinistrów.TymczasowaRadaStanuwprzygotowanympro-
___
____
___
___
___
1M.Kallas,HistoriaustrojuPolski,Warszawa2006,s.252-260,287-289,326-333.
35