Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XIVWstęp
TomotwieraspuściznapisarkiipublicystkiRacheliAuerbach(1901–1976).Jej
przedwojennetekstyiartykuły,którerozpoczynajątenrozdział,traktowaćmożna
jakoświadectwopokolenioweintelektualistówżydowskichokresumiędzywojen-
nego,ludzi,którzykilkalatpóźniejtworzyćbędąPodziemneArchiwumGettaWar-
szawskiego.
Auerbach,urodzonawŁanowcachnaPodolu,absolwentkaUniwersytetuJana
KazimierzaweLwowie,przyjechaładoWarszawyw1933r.inieomalnatychmiast
znalazłasięwcentrumżyciaspołecznegoikulturalnego.Zawartewtymtomie
artykułyświadczą,żeówczesnezainteresowaniaRacheliAuerbach,takjakiwielu
jejwspółczesnychpublicystów,działaczyspołecznychihistorykówżydowskich,
obracałysięprzedewszystkimwokółkulturyijęzykażydowskiego.Auerbach,
którajużweLwowierozpoczęłapracęjakotłumaczkazjidysz,wswoichtek-
stachopiewaginącyświatżydowskichlegenditwórczościludowej.Wreportażu
zRumuniiprzemierzaBukaresztwposzukiwaniuostatnichżydowskichśpiewaków,
winnymartykulezagłębiasięwświatchasydzkichopowieści
3
.Jednocześniepisze
jednakonowejkulturzeżydowskiej,którejrozkwitujestświadkiem.Opisujepio-
nierówfilmużydowskiegowPolsce,rewolucyjnądziałalność„JungTeater”pod
kierownictwemMichałaWejcherta,twórcówiartystów,którzy,jakpisze,„wbrew
strasznejdepresji,któranasuwasięcorazbardziejnażycieżydowskiewPolsce,
chcąwłaśnieterazdaćdowódżydowskiejżywotności,żydowskiejpotencjitwór-
czej”
4
.Auerbachnietylkotworzykronikękulturyżydowskiej,aleteżpodkreślajej
związekznowążydowskątożsamościąiświadomościąnarodową.Jejbohaterami,
narówniztwórcamikultury,sądziałaczespołeczni,wśródnichCecyliaKlafte-
nowa,aktywistkanarzeczszkolnictwazawodowegoiedukacjikobiet,którejportret
entuzjastyczniekreśliwjednymzartykułów
5
.
Potychtekstachpełnychoptymizmu,energiiiwiarywprzyszłośćnastępuje
natychmiastowyprzeskokdogettawarszawskiego.TuAuerbachpozostajewśród
opisywanychprzezsiebieprzedwojnąartystówipisarzy,alepatrzyjużnanich
zzupełnieinnejperspektywy.Terazjestkierowniczkąkuchniludowej–miejsca,
gdzienajlepiejwidaćpostępującąwprzerażającymtempiezagładęgettawarszaw-
skiego.Jestwięcdziałaczkąspołeczną,alepozostajeteżbadaczką.Zkronikarki
rozwojukulturyżydowskiejwPolsceprzeobrażasięwosobę,któradokumentuje
jejupadek.Jaksamapisze,jakojedynaocalałazewspółpracującychzArchiwum
3
Zob.wtymtomie:dok.3,ARGII454(Ring.II/440),RachelaAuerbach,art.pt.„Duchowe
przygody”;dok.7,ARGII457(Ring.II/443),RachelaAuerbach,art.pt.„CaleaDudestiśpiewa
pożydowsku.(ZpodróżypoRumunii)”.
4
Zob.wtymtomie:dok.4,ARGII455b(Ring.II/441),RachelaAuerbach,art.pt.„Warszawa
produkujeżydowskidźwiękowiec”.
5
Zob.wtymtomie:dok.6,ARGII456(Ring.II/442),RachelaAuerbach,art.pt.„PanidrKla-
ftenowaopowiada”.
