Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WstępXV
pisarzytworzy„Kronikęumierającychludzi”
6
.Jejprzedwojenniprzyjaciele,októ-
rychtwórczościzaczynanazlecenieRingelblumapisaćizktórymipróbujetworzyć
wgetcienamiastkężyciakulturalnego
7
,stająsiępetentamikuchnidlaubogich,cia-
łamichowanymiwzbiorczychgrobachnażydowskimcmentarzu.
Pogrążonawdepresjiibrakuwiarywsensswoichdziałań,Auerbachpróbuje
ratowaćsię,umiejscawiającswojewojennedoświadczeniawtym,cojestjejbli-
skie.Wjejdziennikuodnajdujemywięcwszystkoto,coznaleźćmożnawtekstach
przedwojennych.Opisującsposobydziałaniaulicznychżebraków,stajesięznowu
recenzentkąspektakliteatralnych,analizujączmianyzachodzącepośródzamkniętej
wmurachgettaspołecznościjestpsychologiem,wniezgodzienaniesprawiedliwość
toczącejsiębezustanniewgetciewalkiobytwidzimyznówRachelęAuerbach
ztekstów,wktórychwalczyłaosolidarnośćprzedwojennejspołecznościżydow-
skiej.Nawetwkuchniludowejpozostajewięcprzedewszystkimpisarkąiintelektu-
alistką,spadkobierczyniąpewnegodziedzictwakulturowegoisposobumyślenia.Jej
dziennikniejesttylkozapisemrzeczywistości,aleiutworemliterackim,wktórym
tworzywłasnąformęjejodzwierciedleniaiinterpretacji
8
.Jakjednaktworzyćwget-
ciewarszawskim?Jakpisać„podczastejnocypolarnej,wktórejwciążsięznajdu-
jemy?”
9
Iczypisanietomasens,czytakjakposiłki,którerozdzielawkuchnijuż
skazanymnaśmierćludzkimcieniom,jesttylkoiluzją,działaniemniemogącym
powstrzymaćnieuchronnościZagłady?Jaksamapisze:„Ktowie,czytewidoki,
któreterazmogędowolioglądaćwzamkniętymmieście–czyniezniknąrazem
znamitaksamojakobrazypanikinatonącymstatku,płonącegodomu,zktórego
niemożnauciec,kopaliwczasiekatastrofy,wśródżywcempogrzebanychludzi.
Możliwe,żeniepozostaniewłaściwyświadeknaszegonieszczęścia,imożetakwła-
śniemabyć.Boci,którzynaprawdęwidzieliizostaliprzyżyciu,dokońcażycia
będąchodzićjaknieuleczalniocaleńcyzpożogi,jakludzie,którzycudemuratowali
sięztonącegostatku”
10
.
DrugaczęśćksiążkizawieraspuściznęHerszaWassera(1912–1980).Ten
27-letniprawnikiekonomistazŁodziorazjegoświeżopoślubionażona–nauczy-
cielkaBlumaKirszenfeld-Wasser(1912–1990)znaleźlisięwWarszawiew1939r.
Jakosekretarz„OnegSzabat”Wasserszybkostałsięnajważniejszymwspółpracow-
nikiemEmanuelaRingelbluma,organizującymcodziennądziałalnośćstworzonego
6
Zob.wtymtomie:dok.11,ARGI406(Ring.I/655),[RachelaAuerbach],Wspomnieniaino-
tatki.
7
Zob.ArchiwumŻydowskiegoInstytutuHistorycznego(AŻIH),ARGI379(Ring.I/601),Za-
proszenienakoncertpt.„Godzinażydowskiegopisarzaiartysty”.
8
Natentematzob.J.Leociak,TekstwobecZagłady(orelacjachzgettawarszawskiego),Wro-
cław1997.
9
Zob.wtymtomie:dok.11,ARGI406(Ring.I/655),[RachelaAuerbach],Wspomnieniaino-
tatki.
10
Zob.ibidem.
