Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wstęp
tensampomysł.PozagranicamiNiemiectakiekoncepcjenieznajdowaływielu
naśladowców,ażdoczasówzimnejwojny.Wielu,wtymLiddel-Hart,obwiniało
Clausewitzazarozwójniemieckiegomilitaryzmu,atymsamymzawybuch
wielkiejwojnyiodrzucałojegodoktryny8.Niemniejjednak,niktniepolemizo-
wałzpomysłem,żeistniejejednateoria,którąmożnazastosowaćdocałych
dziejówhistoriiwojskowej.WłasnepraceClausewitzapoświęconeanalizom
kampaniiniebyłyanitakimponujące,aniwpływowejakOwojnie.Jegoteorie
byłynierozerwalniepowiązanezczasamiwktórychżył,założenieistnienia
państwnarodowościowychposiadającychstałąarmięwykluczałymożliwość
wartościowegowykorzystaniatychteoriiwodniesieniudoinnychokresów9.
Tedwieidee,oniezmiennychprawidłachwojnyorazznaczeniuwynikubi-
twy,zdominowałyhistorięwojskowości.Działalnośćwodzów,taktykaistrate-
giajakąstosowalibyłagłównymobiektemzainteresowańhistoryków.Bitwa
zostałazredukowanadouproszczonychschematówtaktycznych,aprawdziwa
walkaizabijaniezostaływyrzuconepozamargines,zaprowadzonozłudnypo-
rządekwchaosie.WrezultacieautorzytacyjakJohnKeeganopisywaliwdeta-
lachbitwy,pomijającwyjaśnieniategocorzeczywiściesięwydarzyło10.Takty-
ka,prezentowananadokładnychalesztucznychischematycznychmapach,
znaczyławięcejniżdoświadczeniaizachowanieuczestnikówwydarzeń.Zasa-
dystrategiioraztaktykisązrozumiałenawetdlalaików,czyniąctentypnarracji
niezwykleatrakcyjnym.Chaosbitwyzostałzredukowanydouporządkowa-
nychwykresów,rozlewkrwiorazprzemocstałysiętakodpersonalizowane,że
ażpozbawionewszelkichmoralnychdylematów.
Wieluzawodowychżołnierzymusiałorozumieć,żeichnarracjedotyczące
bitewbyływwielumiejscachsztuczne,jednakżezawiedliwprzekazaniutego
swoimczytelnikom,sprawiając,żemniejdoświadczeniautorzyuwierzyli,iż
pojęliprawidławojny.Niektórzyżołnierzeutrzymywali,żemożnawięcejna-
uczyćsięzhistoriiwojskowej,jeśliautorzyskupilibysięmniejnataktyceipra-
widłachwojny,abardziejnatymcorzeczywiściesięwydarzyło.Wlatachtrzy-
dziestychmarszałekpolnylordWavell,wtrakciewykładudlakadetówakade-
miiwojskowej,stwierdził:
Nauczeniesię,żewroku1796Napoleonzarmiąskładającąsięz20tys.żoł-
nierzypokonałpołączonesiły30tys.żołnierzydziękiwykorzystaniuekonomi
sił,jestzwykłąstratączasu.Jeślijednakpotraficiezrozumiećwjakisposób
młody,nikomunieznanyczłowiekzainspirowałwygłodzony,obszarpany,
skłonnydorebeliitłum,jaknapełniłichżołądki,wjakisposóbwymanewro-
wał,przechytrzył,zablefowałipokonałludzi,którzycałeswojeżyciestudiowa-
lisztukęwojnyiprowadzilijąwzgodziezpodręcznikamiswoichczasów,na-
uczyciesięwtedyczegośwartościowego11.
8ZobaczM.Howard,‚TheInfluenceofClausewitz’,[w:]CarlvonClausewitz,OnWar,ed.tł.M.Ho-
wardP.Paret(Princeton,1976),43-4.
9Dyskusjanatentematznajdujesięw:Keegan,HistoryofWarfare,s.3-23.
KrytykępodejściaKeega-
ji
naprezentuje:C.Bassford,‚JohnKeeganandtheGrandTraditionofTrashingClausewitz:APo-
lemic’,WarinHistoryI.3(1994),319-36.
10Zobacz:Keegan,FaceofBattle,28-9,35-45,61-7.
11CytatzaJ.Connell,Wavell,ScholarandSoldier(London,1964),161-2.
