Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
NaczelnyWódzWojskaPolskiegoijegoarmia
37
ściedorożkami,anawetspacerowaćpoOgrodzieSaskim(upsom,Żydominiż-
szejrandze”wstępbyłtamzakazany)28.Odnośniedoswojejosobywymagał
oznakpoważanianietylkozestronywojskowych,aleicywilów(wszakbyłbra-
temcesarzaRosjiikrólaPolski).NawidokpędzącegoulicamiWarszawykocza
zaprzężonegowczterykoniewporęcz,awnimpostaciwkapeluszuzwielkim
pióropuszem,należałozatrzymaćsięistanąćdoprzejeżdżającegofrontem–ofi-
cerowiepowinnizasalutować,aniższeszarżeicywilezdjąćnakryciegłowy(fura-
żerkęlubkapelusz)29.
Prawdziwąjednakzmorądlanapoleońskichwiarusówstałysięprzeglądy
iparady.Żołnierzeci,dotychczasznającydobrzesłużbępolową,anieprzymu-
szenidomusztryformalnej,zostalinaglepostawieniwodwrotnejsytuacji.
Wielkiksiążęwymagałperfekcjiwmarszuiwobrotach,takodpojedynczych
żołnierzy,jakiodcałychoddziałów.Nieuznawałżadnychniedokładności
iuchybień,nawetjeżeliwynikałyzezłegostanuzdrowiażołnierzy30.Wnajgor-
szejpodtymwzględemsytuacjiznajdowałsięgarnizonstołeczny,częstokon-
trolowany,codziennieodbywającyuroczystezmianywartorazuczestniczący
wewszystkichuroczystościachpaństwowychikościelnych31.
Wpamiętnikachpolskichoficerówpojawiasięteżzarzutnietolerowania
przezwielkiegoksięciaorderuLegiiHonorowej,noszonegoprzezwieluofice-
rówiżołnierzy.NaczelnyWódzmiałnawetztegopowodukrytykowaćwy-
szkolenieoddziałów,wktórychonisłużyli32.Należyjednakpamiętać,że
uozdoba”
,zktórejtakdumnibylipolscyweteraniwojennapoleońskich,w.ks.
KonstantemukojarzyćsięmogłaznajazdemWielkiejArmiinaRosjęw1812r.
orazjegokonsekwencjami:grabieżamiizniszczeniami33.Pozatymmógłon
traktowaćnoszenietegoorderujakomanifestacjęprzywiązaniadopoprzed-
niejepoki.Dlategow1815r.częśćoficerów,zwłaszczageneralicja,zaprzestała
obnoszeniasięzLegiąHonorową,poprzestającnapolskimKrzyżuWojsko-
wym.Cociekawe,pomimoiżniemalwszyscyoficerowieotrzymaliVirtutiMi-
litariwepocenapoleońskiej,brakjestinformacjionegatywnymodbiorzetego
orderuprzezw.ks.Konstantego.Wydajesięteż,żezczasemNaczelnyWódz
oswoiłsięzwidokiemoficerówuozdobionych”orderemLegiiHonorowej
iwiększośćznichnosiłagoprzezcałyomawianyokres34.
28PamiętniksłużbywojskowejErazmaRozwadowskiego…,s.15;H.Golejewski,Pamiętnik,t.I,oprac.
I.Homola,B.Łopuszański,J.Skowrońska,Kraków1971,s.167;[I.A.Komorowski],dz.cyt.,s.13,
42;[M.Toczyski],Pamiętnik…obejmującywspomnieniaodroku1803doroku1867,Kraków1873,
s.55;W.Tokarz,Armja…,s.262.Wyjątekstanowilipodchorążowiewywodzącysięzarystokracji,
którzyzazezwoleniemNaczelnegoWodzamoglibezprzeszkódkorzystaćzżyciatowarzyskiegosto-
licy.Zob.[W.Zamoyski],dz.cyt.,s.129,134,141.
29Takmielisięzachowywaćwojskowispacerującyulicamimiastaposłużbie.Zob.[I.A.Komorow-
ski],dz.cyt.,s.6.
30[J.Patelski],dz.cyt.,s.33-34.
31[R.Wybranowski],dz.cyt.,s.96-97.
32J.Jaszowski,dz.cyt.,s.149-150.
33Jaszowskiwspominawpamiętnikuoantypatiiw.ks.Konstantegodopłk.Hurtiga,którybyłposą-
dzanyowywiezieniew1812r.zMoskwyuczterokonnegofurgonuzkosztownościami”.Zob.tamże,
s.150.
34[I.A.Komorowski],dz.cyt.,s.46.
