Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ArtyściANdersa•cONtiNuitAeNOVitA
potrzeby)zostałouratowanychzsowieckichłagrówipierwszegookresuformowania
sięArmiiPolskiejwZSRR.Dużymiwaloramidekoracyjnymi,ajednocześnieświa-
dectwemartystycznejpasjiiestetycznejwrażliwościodznaczająsię(dzisiajzachowane
nafotografii)płaskorzeźbioneprzedstawieniaMatkiBoskiejzDzieciątkiem,wyko-
nanejeszczeprzezwięźniówobozuNKWDwStarobielskiszpilkąikawałkiemnoża
wwyjętejzzupyzwierzęcejkości75.
Pozaznanymi,m.in.zpublikacjiwopracowaniuEmiliiOlechowicz,JózefCzap-
ski.Wybranestrony.Zdzienników1942-1991,szkicamiktórewyszłyspodrękiJó-
zefaCzapskiego76,plastycznymizapisamizniewolisowieckiej(wykonanymiprzez
wykształconychartystów)sąm.in.uratowanezłagrówrysunkiautorstwaStanisława
Gliwy,StanisławaWestwalewicza,JanaMarianaKościałkowskiegoiStanisławaFren-
kla.Westwalewiczzostałwziętydoniewolisowieckiejjuż17września1939r.pod
Rohatynem77.PierwszymmiejscemjegointernowaniabyłobózwWołoczyskach,
skąd–podokonaniuprzezRosjanspisuoficerów–wrazzinnymiżołnierzamizostał
przeniesionydoKozielszczyzny,astamtąd,pokilkutygodniach,doKozielska.Zo-
stałzakwaterowanywrazzponadsześciusetoficeramiwmiejscowejcerkwii,wktórej
przebywalirównieżprawnicy,lekarze,inżynierowie,artyściiprofesorowie.Tutajma-
larznaszkicowałokołostuportretówinternowanychPolaków.Wwiększościbyłyto
pracerysunkowe,którepowstawałyczytonazdobytychwśródkolegówskrawkach
papieru,odwrotachmapników,czyteżnakartkachwyrwanychzmarksistowskich
książek.Artystawykonałrównieżswójautoportret,którywysłałdoPolski,iktóry
szczęśliwiedotarłdorodziny.
75
Fot.nrIS_2011_album30_017,IPMS,Londyn.
76
J.Czapski,Wybranestrony.Zdzienników1941-1991,wybrałaiopracowałaE.OlechowiczT.1-2,
Warszawa2010.WT.1.,patrz:il.1.Okładkakajetudatowanego22III–20VII1942,opisana:Album
graniczny.Wym.kajetu:20,5x29,5cm.Syg.MNK1922;il.26.Kajetdatowany17VIII1944–1V1945,
s.105.Rysunekpiórkiemnanaklejanejkarcie,podpisany:Grjazowiec1941orazrękąJanuszaPrzewłockiego:
AdamMoszyński.Wymiarykajetu:22,5x17cm.Syg.MNK1928;il.333.Kajetdatowany23VIII–10XI
1973,s.24-25.WklejonareprodukcjarysunkuJózefaCzapskiego,podpisana:por.rezerwyMoszyńskiśpiący
natrawiewobozieGrjazowieckim1941orazrysunekpiórkiemikredką.Wymiarykajetu:21x27cm.Syg.
MNK2058.
77
S.Westwalewiczurodziłsię13listopada1906r.wKozienicach.Poedukacjiwszkolepowszechnejoraz
ukończeniupięciuklaskozienickiegogimnazjumprzeniósłsiędoRadomia,gdzieukończyłgimnazjalnyetap
edukacjiorazzdałegzaminmaturalny.Swojezdolnościmatematyczne,atakżezauważonyprzeznauczycieli
talentmalarskipostanowiłrozwijaćnastudiachpolitechnicznych.Ponieudanych,dwukrotniepodejmowa-
nychstaraniachodostaniesięnaWydziałArchitekturyPolitechnikiWarszawskiejprzeniósłsiędoKrakowa,
gdziew1927r.wstąpiłnakrakowskąASP
.StudiowałgrafikęwpracowniJanaWojnarskiego,liternictwo
uLudwikaGradowskiegoorazrzeźbęuKsaweregoDunikowskiego.Ponadtokorektyjegopracmalarskich
robilitakże:WojciechWeiss,TeodorAxentowicziHenrykSichulski.Poukończeniustudiówakademickich
w1933r.powróciłdoKozienic,aswojezainteresowaniamalarskiezacząłrozwijaćwkierunkumalarstwamo-
numentalnegootematycereligijnej.Tużpouzyskaniudyplomu,wrazzAdamemStalony-Dobrzańskimoraz
prof.LudwikiemGradowskimwziąłudziałwogólnopolskimkonkursienapolichromiękościoławChełmie
Lubelskim.W1934r.współpracowałzJózefemMehofferemprzypolichromiiwkościelewTurku,acztery
latapóźniej,w1938r.,wrazzDobrzańskimwykonałpolichromięwkościeleoo.BernardynówwRadomiu.
Niemniejjednaktoniemalarstworeligijne,arealizacjeotematyceświeckiejceniłsobienajbardziej.Jakwspo-
minał,najważniejszymprzedwojennymdziełembyłanieistniejącadzisiajpolichromiakozienickiegokina.
Patrz:E.Jaźwińska,StanisławWestwalewiczrodemzKozienic,(w:)Katalogwystawy,MuzeumRegionalne
wKozienicach,czerwiec-grudzień1996,nr.s.brak.
40
