Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
„wyższegorzędu”,uprawiałsztukępełnąnerwów,ciąglepodekscytowanyczuł
siętakodpowiedzialnyzato,corobi,jakbyodjegoartyzmuzależałylosyświa-
ta.Nieufnywkontaktachzludźmi,nieuznawałpartnerstwaaninegocjacji.
Sztukarządziłajegożyciem,podporządkowującceleisposobydziałaniaideom
artystycznym,codziennośćbyłapracąnarzeczwielkichidei.
Tozaledwiekilkakresekzportretu,postawionychpobieżnie,jedyniepo
to,bypokazaćmodelartystyubiegłejepoki,którąmożemynazywaćprzed-
medialną.Komunikacyjniebyłtosystemjednokierunkowy,czylifunkcjono-
wałwstabilnychramach:gdziektośmówidokogoś,ktojedyniesłucha,bez
prawamówienia,dialogbezpośrednijestwykluczony,odbiorcypozostawała
nieuzewnętrznionainterpretacjatego,cojestmówionedoniegozmiejsca
uprawnionego,np.sceny.Interpretacjajednakopierasięnawytworzonych
wcześniejkliszachodbiorczychformowanychprzezparateksty,np.krytyki
artystycznej,cosprawia,żewznoszącapozycjadziełaartystynajpierwlokal-
nie,apóźniejbardziejglobalniekształtowanajestprzezkolejneoglądywróż-
nychkulturowokręgachopiniotwórczych.Jakośćisiłajednostkowegoprze-
życiaodbiorcywstykuzdziełemjestmoderowanaopiniamidoświadczonych
odbiorcówiznawcóworaztym,żeinnyświat-np.zagranica-widziwtym
oryginalneiważnewartości.
Takwostatnimstuleciupowstawałasztukaczy-mówiącszerzej-kultu-
rawysokaielitarna.Wsensiedyspozytywupercepcyjnego1dziełategotypu
sąprosceniczne,czylioddzieloneododbiorcyterytorialnie,aleteżniepozwa-
lającemu(odbiorcy)naingerencjęwto,codziejesięprzedjegozmysłami
wtrakciepercepcji.Dziełotworzoneprzezartystęjestukazanepubliczności
jakogotowe,skończoneiniedotykalne.Publicznośćoglądaobiekt,procesczy
spektaklzdystansu,interpretujeiodgadujeautorskiesensy,zastanawiasię,
coartystamiałnamyśli,tworząctakie,anieinneformy.Odbiorcawierzy,że
wprzedstawianymmudzielejestjakieśważneprzesłanieautorskie,głębszy
senslubjakaświelkaiważnaspołecznienarracjawkomponowanawwybra-
nąformęautorskiejwypowiedzi.
Zupełnieinaczejjestzdziełamimedialnymiocechachinteraktywnych
instalacji,którychdyspozytywpercepcyjnyróżnisiędiametralnieodprosce-
nicznego,ponieważinteraktorznajdujesięterytorialniewewnątrzdziełaoraz
operacyjnieprzekształcajegostrukturę.Dziełoniejestskończoneprzezau-
tora,tointeraktorprzekształcaje,wytwarzającprzedmiotwłasnejpercepcji,
nieodgadujeintencjiautora,nieoczekujeteżsugestii,jaknależydziełorozu-
mieć,eksplorowaćczyprzekształcać.Każdykolejnyużytkownikzastajedzieło
1
Proscenicznośćtonietylkooddzieleniewidowniodscenyczypercypującegopodmiotuodartefaktu,
alerównieżniemożnośćwpływaniaodbiorcy,interaktoranato,codziejesięprzedjegozmysłami.Zob.
A.Porczak,2010,Nieproscenicznainteraktywnośćartefaktów.Kulturamedialniezapośredniczona.Bada-
nianadmediamiwoptycekulturoznawczej,Poznań,s.413.
