Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1
Ryshistorycznyasesora
sądowegowprawiepolskim
1010Początkiurzęduasesorasądowego
naziemiachpolskich
Terminnasesor”wywodzisięzłacińskiegoassessor.Wprawierzymskimpojęciem
tymokreślanodoradcówprawnych,pomocnikówsędziego,pretoralubedylaku-
rulnego,którzywykonywaliprosteczynnościsądowe
1
.WedługSłownikajęzyka
polskiegoasesortoktośnwpółsiedzący,przytomnysądom,współsędzia,współław-
nik”
2
.Pozycjaustrojowaifunkcjeasesorówsądowychzmieniałysięwrazzustrojem
politycznymiprzeobrażeniamiworganizacjiwymiarusprawiedliwości,zazwyczaj
jednakasesorzywchodziliwskładorzekającysądualbobylidoradcamilubtowa-
rzyszamisędziego3.
Wpolskimsystemieprawnymurządasesorasądowegomadługąibogatątradycję
historyczną.Asesorowiezasiadalim.in.wsądachziemskichdlaszlachtyosiadłej,
działającychwXVw.,orazwsądziekrólewskim
4
,wskładktóregowchodziłsąd
nadwornywobecnościkróla,sądasesorskiisądsejmowyzkrólem
5
.Zadaniemase-
sorówwsądzienadwornymbyłoudzielaniekrólowi,jakosędziemuorzekającemu,
radwspornychkwestiachprawnych6.Jedenznajznakomitszychpolskichhistory-
kówprawaiustrojuO.Balzerpisał:nPrzedwydaniemwyrokuodbywaonznimi
namowę,poczemniekrępowanybynajmniejobjawionemzdaniem,bezwzględuna
1
T.Ereciński,J.Gudowski(red.),J.Iwulski,Komentarzdoprawaoustrojusądówpowszechnych
iustawyoKrajowejRadzieSądownictwa,Warszawa2007,s.134.
2
S.B.Linde,Słownikjęzykapolskiego,t.I,cz.I,A–F,Warszawa1807,s.51.
3
T.Ereciński,J.Gudowski(red.),J.Iwulski,Komentarz…,s.134.
4
B.Grużewski,SądownictwokrólewskiewpierwszejpołowierządówZygmuntaStarego,
[w:]O.Balzer(red.),StudianadHistoriąPrawaPolskiego,t.II,z.4,Lwów-Warszawa1906,s.4.
5
O.Balzer,GenezaTrybunałuKoronnego:studyumzdziejówsądownictwapolskiegoXVIwieku,
Warszawa1886,s.54.
6
B.Grużewski,Sądownictwo…,s.22.