Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
natopytaniepowstaływIndiachlicznekoncepcjeeschatologiczne
orazmnóstwonajdoskonalszychdziełreligijno-filozoficznych.
Owocemtychposzukiwańsąm.in.Upaniszady,dziełasystemów
sankhji,jogiiwedanty,jestnimrównieżAsztawakragita.
MędrzecAsztawakrawporównaniuzinnymikoncepcjami
7
stoijednaknaskrajnymstanowisku:wedługniegowyzwolenie
możliwejesttylkopoprzezrozpoznaniewłasnejtożsamości
zabsolutemwakcieintuicyjnegopoznania(anubhawa).Poprzez
poznanie(dżńana)rozumieAsztawakrapoznanieabsolutu
zwanegowfilozofiiwedanty„atman”lub„brahman”,autoż-
samionegozJaczłowieka.Atmantoelementarna,mikrokos-
micznazasadawszechświata.Brahmantojegomakrokosmiczny
odpowiednik.S.Radhakrishnancharakteryzująctezasadymówi:
„Pozaprzemijającymizmysłamiiciałemjestatman,poza
przemijającymiprzedmiotamiświatajestbrahman.Obasą
jednym,gdyżnaturaichjestidentyczna”
8
.Intuicyjnepoznanie
jednegoiwiecznegoatmanajestrównoznacznezodróżnieniem
goodzłudnego,przemijalnego,zjawiskowegoidualnegoświata
zwanego„maja”.Dualnymświatemrządziprawomoralnego
zachowaniaenergii(karma),któreobracakołonarodziniśmierci
zwane„sansara”.Przypatrzmysiętemubliżej.
Atmanimaja
Dojrzałamonistycznakoncepcjajednościatmana-brahmana
wywodzisięznaukiUpaniszad,jednakśladyposzukiwańjednej
zasadywszechświata(„eka”)znajdziemyteżwnajstarszych
7
Naprzykładwstosunkudoinnychszkółwedanty,któreuważają,że
oddaniesiębogu„bhaktimarga”manajwżysząmocwyzwalającą,czy
koncepcji„karmamargi”,głoszącej,żebezinteresownewypełnianieczynu
jestwyzwalające,lubwstosunkudokoncepcjistopniowegoprocesu
wyzwoleniawjodzePatańdżalego.
8
S.Radhakrishnan,Filozofiaindyjska,t.1,Warszawa1958,
s.497–498.
XI
