Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tomistyczneprzekonanieomożliwościistnieniairozwijaniametafizykirozu-
mianejwsposóbarystotelesowski191.Arystotelespodkreślałznaczenieznajo-
mościskutkówiprzyczynrzeczyorazzjawisk,wymagającerozumowegowy-
kroczeniapozasferędoświadczenia192.Stworzyłkoncepcjęmetafizykibędącej
nwiedząposzukującąpierwszychzasadiprzyczyn”193,którąuznajemyzameto-
dęadekwatnądoocenyikrytykinowożytnegozwrotuwfilozofii.
Metafizykatomistycznauznajemożliwośćpoznaniasubstancjiistniejących
niezależnieodpoznającegopodmiotu,wtymrównieżBoga.PojęcieBogajest
konkluzjąempirycznychiracjonalnychdociekań.TomizmprzyjmujeBogaza
pierwszybyt,inteligencjęidobropoznawalnewramachpoznanianaturalne-
go194.Takaocenamożliwościmetafizykiiludzkiegoumysłujestodmiennaod
hume’owskiegoikantowskiegosceptycyzmunegującegoprawomocnośćreali-
zmuiredukującegometafizykędowiedzynatematgranicpoznania195.Różnica
taczynitomizmnaturalnymoponentemnowożytnejfilozofiiidealistycznejisu-
biektywistycznejprowadzącejdosekularyzacjimyśli.Wtomizmiemetafizyka
jestnaukąoistocierzeczy,dlategotomizmsprzeciwiasięnowożytnemuzre-
dukowaniumetafizykidoteoriipoznania,odgraniczającbadanieistotybytuod
analizymożliwościpoznawczychczłowieka196.
Jeślichodziomożliwościpoznawcze,stanowiskotomistycznemoże-
myokreślićjakozrównoważonąpostawęumiejscowionąmiędzyidealistycz-
nymabsolutyzowaniemczłowiekajakobytutworzącegoobrazrzeczywistości,
asceptycznymiminimalistycznymredukowaniemzdolnościpoznawczychdo
granicwytyczanychprzezpercepcjęzmysłową197.Epistemologiatomistyczna,
opierającsięnasensualizmiewykraczakuracjonalizmowiimetodziededukcyj-
nejłącząctedwaźródłapoznanianawzórkantowski,lecz-inaczejniżKant-
uznajeichprawomocnośćiskutecznośćwstosunkudostwierdzaniaprzedmio-
towegoodniesieniapojęć.WśladzaArystotelesemtomizmprzyjmujepoznanie
zmysłowezanajbardziejpodstawoweipierwotneźródłowiedzyoświecie
pozapodmiotowym198.Nieograniczasiędosensualizmuiempiryzmu,które
umożliwiajądeskryptywneprzedstawieniepostrzeganejrzeczywistości,lecz
postulujeichprzekroczeniewcelupoznaniawszystkichprzyczynbytu,zary-
sowującwtensposóbkoncepcjędociekańmetafizycznychjakoracjonalnej,ale
odniesionejdodoświadczeniafilozoficznejwiedzy(nmądrości”)opodstawach
191F.Gabryl,Metafizykaogólnaczylinaukaobycie,dz.cyt.,s.10.
192Arystoteles,Metafizyka,[w:]Arystoteles,Dzieławszystkie,t.2,przeł.K.Leśniak,Warsza-
wa1990,s.617,(981a).
193Tamże,s.619,(982b).
194R.Garrigou-Lagrange,Dieu,sonexistenceetsanature,dz.cyt.,s.33.
195K.Wais,Ontologjaczylimetafizykaogólna,Lwów1926,s.7.
196F.Gabryl,Metafizykaogólnaczylinaukaobycie,dz.cyt.,s.12.
197Tamże,s.37-38.
198nPonadtożadnegopostrzeżeniazmysłowegonieuważamyzawiedzęprawdziwą;wpraw-
dziedostarczanajbardziejautorytatywnejwiedzyoposzczególnychfaktach,aleniedajeodpo-
wiedzinapytaniedlaczego-naprzykład,dlaczegoogieńjestgorący,lecztylko,żejestgorący”.
Arystoteles,Metafizyka,dz.cyt.,s.618,(981b).
40
