Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wwątpliwośćrealneiniezależneodnasistnienierzeczywistości,aprzynaj-
mniejmożliwośćjejprawdziwegoipewnegopoznania.Dlategoanalizaate-
izmu,atymsamymmożliwościistnieniabądźnieistnieniaBogajakobytu
mającegoistniećpozaumysłamiiświadomościąpodmiotówpoznających,
wnaturalnysposóbzakładaprzyjęcierealizmu.Niekażdafilozofiarealistycz-
naprowadzidouzyskaniawnioskówteistycznych.Przykłademjestchoćby
monizmmaterialistycznyredukującyrzeczywistośćdobytumaterialnego,co
aprioryczniewykluczaafirmacjęBoga204.TomaszzAkwinuwskazywałnadua-
listycznycharakterbytuzłożonegozmateriiiformyorazistotyiistnienia205.
Podstawatauniemożliwiaformułowaniesądówtypukartezjańskiego,utożsa-
miającychbytzjednymzjegoelementówskładowych,toznaczyzmyśleniem
alborozciągłością.
Praktycznąkonsekwencjąakceptacjirealizmujestuznanieontycznejnie-
zależnościprawdyobyciepozapodmiotowym.Uznanietopozbawiaczłowieka
statusubytukreującegorzeczywistość,copostulujem.in.idealizmtranscenden-
talny.Akceptacjarealizmuumożliwiazatempoznawanieświatairozwójnauki,
któramasenswówczas,jeżeliświatjestpoznawalny,aludzkiepoznaniemoże
przekroczyćsubiektywnegranice206.Idealistycznabądźempirycznapostawa
odmawiającamożliwościpoznaniatego,cowykraczapozadaneświadomości
bądźbezpośredniedanezmysłowewykluczanietylkometafizykę,aletakżena-
ukę.SobórWatykańskiI,zainspirowanynietylkoKsięgąMądrościiListemdo
Rzymian,lecztakżemyśląTomaszazAkwinuprzypomniał,żewiedzaoBogu
imożliwośćjegopoznaniajakopoczątkuikońcawszystkichrzeczyjestdo-
stępnaludzkiemupoznaniu207.Intuicjata,przyznającawładzompoznawczym
człowiekazdolnośćmetafizycznejafirmacjizasadywszechświata,byłaobecna
wpierwszychfilozoficznychrozważaniachstarożytności.Tomizmaposterio-
rycznieanalizowałmożliwościpoznawcze,podczasgdyfilozofowienowożyt-
ni,szczególnieKartezjusziKant,aprioryczniewyznaczaligranicepoznania208.
Stanowitoobłędnymcharakterzeaprioryzmuusiłującegoprzejśćzporządku
pojęciowegodorealnego,mimożeistnieniemyśliimyślącejjaźnisąróżnymi
204nIlcaratterediscorsivodiunpensieroradicatonellaconoscenzasensibile,dallaqualeesso
deveastrarreipropriconcetti,spiega,percontro,comesiadatodiosservare-semprenellalineadel-
lapurateoria-quelleformediateismochepossiamochiamare«ateismodiconseguenza».Sipensi
almaterialismonellesuediverseformulazioni.Lariduzionedituttalarealtdall’esseremateriale,che
staallabasedeisistemimaterialisti,escludeaprioril’affermazionediDio”.G.Cottier,Definizione
etipologiadell’ateismo,[w:]B.Mondin(red.),L’ateismo.Naturaecause,dz.cyt.,s.22.
205TomaszzAkwinu,Deenteetessentia,[w:]OperaPhilosophorumMediiAevi,t.2,I.
TomaszazAkwinuopuskulum„Deenteetessentia”,dz.cyt.,s.30-36.
206J.M.Bocheński,ABCtomizmu,Londyn1950,s.20-21.
207nFacendoeccoallibrodellaSapienzaeall’EpistolaaiRomani,I,18-23,ilConciliovatica-
noprimo,come’ènoto,haricordatochelaconoscenzadiDio,principioefinedituttelecose,èalla
portatadellalucenaturaledellaragioneumana(Const.Dogm.Defidecatholica,c.2)”.G.Cottier,
Definizioneetipologiadell’ateismo,dz.cyt.,s.21.Por.Konstytucjadogmatyczna„DeiFilius”
owierzekatolickiej,rozdz.2-4,[w:]BreviariumFidei.WybórdoktrynalnychwypowiedziKościoła,
dz.cyt.,s.202-206.
208J.Stepa,Poznawalnośćświatarzeczywistegowoświetleniuśw.Tomasza,dz.cyt.,s.47-48.
42
