Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
liodeprzećnieprzyjacielanaobuskrzydłach(Herodot,VI,113).Dopościguniedoszło,ponieważgreckie
skrzydławykonałyzwrotwkierunkucentrumiodniosłytutajcałkowitezwycięstwo(Herodot,tamże).Wten
sposóbwiększośćarmiiperskiej,którazdołałazbiec,miaładośćczasunato,żebyzebraćsięponowniewobo-
zieprzyokrętachlubpodrugiejstroniestromejdolinypotokuCharadraipodosłonąwysuniętychoddziałów
wrócićnapokład.
3.Różnicepoglądów
Powyższąkoncepcjęrozmieszczeniapozycjiiprzebiegubitwyuzasadniłemjużwobuwspomnianychpra-
cach.Spośródinnychhipotezdwieszczególnieróżniąsięodmojej:pierwsząpostawiłE.Curtiuswswojej
GiechischeGeschichteinadalmożnaznaleźćjejzwolenników,drugąreprezentujeH.Delbrück(por.ostatnio:
uKlio”XVII,1921,s.221).KoncepcjaCurtiusa(uII”namapce1)opierasięnabrakujakiejkolwiekinfor-
macjioudzialejazdyperskiejwbitwie,alepomijafakt,żekonnicazostałapóźniejponowniezaokrętowana
–Persowieniemielijużnadzieinato,żeudaimsięprzejśćlądem,więcpostanowiliruszyćokrężnądrogą
izaatakowaćAtenyodstronymorza.TenmomentwykorzystałMilitiades,abyuderzyćnaczęśćarmiinieprzy-
jaciela,którajeszczeznajdowałasięnalądzie.
Dorozstrzygnięciapozostajekwestialokalizacjiateńskiegozbiorowegogrobu,któraniezgadzasięztąhi-
potezą.Takdalekiewysunięciepodjazduosłaniającegookrętującąsięarmiębyłobyniedorzecznymposunię-
ciem.
ZgodniezujęciemDelbrücka(uIII”
,mapka1)AteńczycyzajęlipozycjęnienagrzbiecieAgrieliki,leczprzy
wyjściuzdolinyrzekiWrany,gdziewedługniegouderzyliPersowie.Ozwycięstwiezadecydowałśmiałyruch
Militiadesa,któryzdefensywyprzeszedłnagledonatarciaiodrzuciłPersów.PościgdotarłażdoSoros.Tu-
tajnastąpiładłuższaprzerwawwalce,podczasktórejPersowiezdążyliwycofaćsiędoprzybrzeżnegoobozu
iwrócićnapokładokrętów.Ateńczycyruszylizaniminiecopóźniej,mogliwięcprzejąćtylkokilkajednostek.
Wstosunkudopowyższejhipotezymożnawysunąćjedenzarzut–niesposóbzrozumieć,dlaczegoAteń-
czycypostanowilizająćflankowąpozycjęwoddalonejo2kmdolinieWrany,skorodysponowalidobrąpozy-
cjąnawzgórzu,zktórejmogliubezpieczaćdrogędoAten.Dotakfinezyjnychposunięć–skądinądzupełnie
niepotrzebnych–niebyłozdolnepospoliteruszenie.NatarciuPersówwkierunkudolinyWranyprzeczytakże
położenieSoros,któreznajdujesięwodległości1,5km.Delbrückpróbujerozwiązaćtenproblem,twierdząc,
żewłaśnietamzapędziłsiępościg,więcwszystkichpoległychniepochowanonapolubitwy,aleprzyniesiono
ichtam,gdziezginęliostatni,cowtymprzypadkucałkowicieniewchodziwrachubę.Rzeczjasnaniematakże
żadnegopowodu,dlaktóregopościgmiałbyzatrzymaćsiępośrodkuzupełniepłaskiejrówniny.Podstawowym
zastrzeżeniemDelbrückawstosunkudoteorii,żewalkaodbyłasięnarówninie,oczymwspominaHerodot
icoprzyjmujemojakoncepcja,jestfakt,iżwtakiejsytuacjiatakperskiejjazdymusiałbyzakończyćsięokrąże-
niemskrzydłaAteńczyków.Wpowyższychartykułachwykazałemjużjednak,żePersowieniemieliwzwyczaju
koncentrowaćkonnicynaskrzydłach–oddziałykawaleriizwykliustawiaćrazemzpiechotąwzdłużcałegofron-
tu.Pozatymmorskaekspedycjaniemogładysponowaćlicznąkawalerią.PerskakonnicapodMaratonemnie
miałazatemwiększegoznaczenia.Zpozostałymihipotezamimożnarozprawićsięniecoszybciej.
Najstarszaznich–autorstwaDunckera(uI”namapce1)–opierasięnaszczegółachtopograficznych
ilokujebitwęnalewymbrzegupotokuCharadra,aleodczasówodkryciazbiorowejmogiłyAteńczykówwię-
cejsięnadniąniedyskutuje.RównienieprawdopodobnesąhipotezyGrundy’ego(GreatPersianWar,s.179
inn.)iMacanawjegoedycjiHerodota(uIV”nanaszejmapie),Zakładająonizgodnie,żeAteńczycyustawili
sięnietylewdolinierzekiWrany,coAulony.Ed.Meyer(Gesch.d.Altert.III,s.328,uV”nanaszejmapie)jako
pierwszyzauważa,żeGrecymusielistanąćnaAgrieliki,aleidączaprzykłademDelbrücka,lokujepolebitwy
ustópwzgórza.JegoteoriarównieżniezgadzasięzpołożeniemSoros.Patrzszerzej:Cheroneja.
DopisekdobitwypodMaratonem
PowyższyopisbitwypodMaratonembyłjużwdruku,gdydowiedziałemsięoszczegółowymibardzo
rozsądnymopracowaniukrytycznym,któreproblemowirzeczonegostarciapoświęciłG.deSanctis(w:Ri-
9
