Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zaczwartąpartnerkę,obecnąwcieleobokkrwi,flegmyiżółci.
Zpewnościąmiaływtymswójudziałludoweiirracjonalne
wierzenia.Zanimnaukamedycznaukształtowałasięwkońcu
Vwieku,wAttycewierzonowzgubneskutkipsychiczneczarnej
żółci8.Przymiotnikiem
melancholos
posługujesięSofoklesdla
opisaniaśmiertelnejtoksycznościkrwiHydrylernejskiej,wktórej
toHerakleszanurzyłswestrzały9.CentaurNessoszmarł
przeszytyjednązowychstrzał;atrującewłaściwościHydry
zostaną,wdrugimrozcieńczeniu,przekazaneofierze.Zebrana
przezDejanirękrewNessosaposłużydonasączeniasłynnejtuniki
–jejprzywdzianiespowodujeuHeraklesastraszliweoparzenia,
którepopchnągodoheroicznegosamobójstwa.Mamy
tudoczynieniazdoskonałymprzykłademwyobraźni
substancjalnej10:truciznazżółcijestciemnymogniem,
działawminimalnychdawkachipozostajeniebezpieczna
wstężeniuśladowym;jesttopodwójnamieszanina,wktórej
szkodliwemoceczarnejbarwyiżrącewłaściwościżółci
wzajemniesięwzmagają.Czerńjestzłowroga,jedenzjej
aspektówwiążesięznocąiśmiercią;żółćjestostra,drażniąca,
gorzka.Zniektórychtekstówhipokratejskichdośćjasnowynika,
żeczarnażółćjestwyobrażanajakowytwórstężenia,jakoosad
pozostałypowyparowaniuwodnychskładnikówpozostałych
trzechpłynów,azwłaszczażółci.Zczarnążółciąwiążesię
złowrogasławastężonychsubstancji,którewjaknajmniejszej
objętościgromadząmaksymalniedużoaktywnych,inwazyjnych,
żrącychmocy.ZnaczniepóźniejGalenprzypisałczarnejżółci
niezwykłąwitalność:„gryzieiatakujeziemię,wzbiera,
fermentuje,powodujepojawieniesiębąblipodobnychdotych,
którepowstająwgotującejsięzupie”11.Szczęśliwymtrafem
wzdrowymorganizmiepozostałepłynydziałajątak,
żerozcieńczają,hamują,łagodząowągwałtowność.Wdobrze
wyważonejmieszaniniejejszkodliwośćulegazłagodzeniu,
słabnie.Aleuwagananajmniejszynadmiarczarnejżółci!Uwaga
nanajmniejszejejrozgrzanie–odrobinazniszczycałą
równowagę.Zewszystkichpłynówjestonatym,którego
przemianajestnajszybszainajniebezpieczniejsza.Podobniejak
żelazo,wedługpewnegotekstuArystotelesa,czarnażółćmoże
przejśćzestanuskrajnegozimnadostanunajwyższegociepła.
Aniebezpieczeństwodotyczytakżerozumu12.
Dlastarożytnychsmutekilęksągłównymiobjawamichoroby
melancholijnej.Alejużzwykłazmianaumiejscowieniaczarnej
żółcipociągniezasobądośćistotnezmianywsymptomatologii:
„Melancholicystająsięzwykleepileptykami,aepileptycy
melancholikami;wowychdwóchstanachtym,cowyznacza
