Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
38
Częśćpierwsza:Trzypostawyautobiograficzne
któreznamyzeszkicownikówautorabędącegonietylkopisa-
rzem,aleimalarzem).Jednocześnieautorwspomnieńjakoświa-
deksamjestwyraźniewidocznynietylkodlatego,żeniekiedy
opowiadaowłasnymlosieioswoichstanachducha,aleznacznie
bardziejdziękitemu,żewłączawtokrelacjiwyraźnąhierarchię
wartości,doktórejodnosiopisywanezdarzenia.Osobistaper-
spektywaujawniasięteżpoprzezemocjonalneciepło,zktórym
mówiowiększościswychwspółtowarzyszy,azdrugiejstrony-
poprzezkrytycznątonacjęniektórychkomentarzy.Najbardziej
dyskretnie,aleniemniejznacząco,jegosposóbpodejściadolu-
dziujawniasięwkonsekwentnymprzemilczaniunazwisktych
kolegów,którychzachowaniapotępiał(alejeopisał).
WtomieNanieludzkiejziemiperspektywaświataprzedsta-
wionegoznaczniesięposzerza.Autorwspomnieńprzedstawia
sięraczejjakoświadekhistoriidwudziestegowieku,nietylko
jakokronikarzjednejzamkniętejspołeczności,schwytanejwpu-
łapkęzbiorowychwydarzeń,jaktobyłoweWspomnieniach
starobielskich.WrelacjizczasówdziałaniawarmiiAndersa
Czapskinierezygnujezportretowanialudzi,zktórymilosgo
zetknął,czytoprzypadkowychsąsiadówwwagoniekolejowym,
czytych,októrychwiedział,żetrafiąnakartypodręczników
historii.Jednocześnierazporazogarniawidokbardziejpano-
ramiczny,formułujeuogólnieniadotycząceżyciasowieckiego
imperium,któregoolbrzymieobszaryprzyszłomuprzemierzać.
Będącprzedewszystkimświadkiemhistorii,nierezygnuje,tak
jakipoprzednio,zwyznawaniawłasnychwartości,eksponowa-
niaswoichindywidualnychocen.
Proporcjetego,cojestekspresjąindywidualnegoJA,aco
świadectwemzewnętrznegoświata,odwracająsięradykalnie
nakartachdziennikaCzapskiego35.Wprawdzieznamytylko
nwyrwanestrony”ztejolbrzymiejrękopiśmiennejcałości,obej-
mującejwstosachzeszytówkilkadziesięcioleciżyciadiarysty,
tojednakwystarczy,bywiedzieć,żewdziennikachpostawa
autobiograficznajestcałkowicieodmiennaniżwpisanychdo
35J.Czapski,Wyrwanestrony,oprac.J.Pollakównaprzywspółpracy
P.Kłoczowskiego,LesEditionsNoirsurBlanc[Lausanne]1993.
