Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Autor,autor!
„stać”,takkontrastującyzpoprzedniowystępującymiokreśleniami;ruchsiękoń-
czywrazzosiągnięciempoznania.Natym,wzasadzie,wiersz„powinien”się
zakończyć–alenie,mamyjeszcze(wporównaniudobrychizłychduchów)owe
„niańki”–przepraszam,piastunki.Poco?
Wiersztenmożnaczytaćwtrzech(przynajmniej)płaszczyznach:spróbujmy
poszukaćodpowiedzinakażdejznich.
Pierwszapłaszczyznawierszatoplanideologicznyczyideologiczno-
-metafizyczny(wniejnajczęściejjestodczytywany).Jesttoplannaj-
szerszy,ale–przekornie–odniegozacznę,bonajmniejjakbyistotnydlamojego
pytania.Tu:odmetaforprzyrodniczych,matematycznychimistycznychdocho-
dzimydo„społecznych”–dostosunkówmiędzyludzkich,zwyczajówbanalnych
icodziennychwowychczasach,pozostającychwobszarzedoświadczeniaautora
(powierzanieopiekinaddzieckiempiastunce).Jeśliszukaćtujakiegośuzasadnie-
niadlakońcowegoporównania,towodniesieniachdopoczątkówżyciaczłowie-
ka(powierzenieopiecedziecka=mistycznegonowegoczłowiekaitp.).
Wzakończeniu,wowymporównaniuopiekuńczychduchów(aniołów)do
nianiek(Jakjestposłusznapiastunkadziecięciu,/Którejejojciec,panwielki,
poruczy,/Choćtanadobre,atanazłeuczy)pojawiasięelementzaskakujący,
niepochodzącybowiemzapewnezsamegoobjawienia(nicnatoniewskazuje),
aukazującypewnąsytuacjęstałą(zawszeposłuszni),trwałą,wopozycjidomo-
mentalnegostanu,jakimjest„widzenie”.Jeżeliporównanietowyinterpretować,
towynikaćzeńmoże(choćniemusi...),żeStwórca(=panwielki)powierzadu-
szęstworzonegoczłowiekaduchom,októrychwiadomotylkoto,żebędąstały
(słowo„stać”teżsugerujepewnątrwałość)nastraży(?),będąjejtowarzyszyły.
Niewiadomowszelako,czybędąjąwieśćkudobru,czyteżkuzłu,alboraczej:
wiadomo,żeniektóreznichbędąprowadzićwtę,innezaśwtamtąstronę.
Czyli:Stwórcagodzisięnawystawianieduszy„dziecięcia”napokuszenie(jeśli
uznać,żeporównanie„panwielki–dziecię–piastunki”odsyładorzeczywistości
wyższej).Tozaś,żeoweduchy-piastunkisątakbezwzględnieposłusznetemu,
kimsięopiekują,oznaczanimniej,niwięcejtylkoto,żetowolnawolaczłowieka
decydujeotym,wjakąstronępodąży,zaktórąz„piastunek”–duchów.Jestwięc
człowiekpostawionywobecwyboru,ajegokonsekwencjebędąamplifikowane
niejakoprzezowe„przyboczne”duchy.TęmyślznamyzDziadów,gdziezostała
dramaturgicznieiideologicznieszerokowyłożona.Zaskakiwaćmożejedynieto,
żewwierszu,będącymopisemprzeżyciaolśnienia(zjegoistotnymelementem
poznawczym),naglepojawiasiękonstatacjadotycząca,jaksięzdaje,nietego,co
podmiotpoznałwakcieolśnienia,atego,cowynikazjegorozumieniarzeczywi-
stościmetafizycznej.
Interpretacjaobecnościowychduchówmożebyćdwojaka:albotowokół
podmiotudoznającegoolśnieniastojąbialianiołowieiczar-
neduchy,pełniącyswoistą„straż”–isąmuposłuszni,alboteżczuwająwokół
obserwowanegoprzezeńczłeka,któryżądzezapalał,czyliwokółkażdego
człowieka.Jeśliowidychotomicznianiołowieczuwająnadpoznawaniemprzez
