Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
znaczenieterminunależydodomenynaukpolitycznychiopisujepewnąformęustro-
juspołeczno-politycznego.Autorytaryzmjestto-cytuję-nsystemrządówbezpar-
tyjnych,opartychnaautoryteciecharyzmatycznegoprzywódcy,aczęstotakżena
armii.SzczególnierozpowszechnionywEuropiewpierwszejpołowieXXwieku,
powstawałnajczęściejwskuteknieefektywnegofunkcjonowaniasystemówdemo-
kratycznychlubichkompromitacjiwoczachspołeczeństwa”1.Wdrugimznaczeniu
autorytaryzmscharakteryzowanyjestjakozjawiskopsychologicznewystępujące
podpostaciąnosobowościautorytarnej”.Otojegodefinicja:
nOsobowośćautorytarna(autorytaryzm)-rodzajosobowości,wktórymjed-
nostkawykazujesilnepredyspozycjedoakceptowaniaipodzielaniaantydemokra-
tycznychprzekonań,uwidaczniającychsięwkonserwatywnychpoglądachiposta-
wach,atakżewpostrzeganiuświataprzezpryzmatstereotypówischematycznego
«sztywnego»rozumowania.Dlaosobowościautorytarnejcharakterystycznajestre-
zygnacjazwłasnejocenyzjawiskipodpieraniesięautorytetemznanejosobydla
wyjaśnieniaswoichpoglądówidziałania.Badanianadosobowościąautorytarnąpro-
wadziłTheodorAdorno,którystworzyłdlajejbadaniaskalęF(odfaszyzm).
Jakocechaosobowościautorytaryzmcharakteryzujesięrespektemdlawładzy,
tendencjądoidealizowaniaobrazuwłasnejgrupyspołecznejikaraniaosóbnaru-
szającychobowiązującenormy,stereotypizacjąpostrzeganiarelacjispołecznych
iczłonkówinnychgrup”2.
Zacytowanejdefinicjitowarzysządwieistotneinformacje.Popierwsze,dowia-
dujemysię,żeniekiedyużywanyteżbywa(niewiadomoniestetyprzezkogo)ter-
minnautorytarnezaburzenieosobowości”.Nieoznaczaonjednaknzaburzenialub
chorobywobowiązującejobecnieklasyfikacjizaburzeńpsychicznychizaburzeń
zachowania”aninniewchodziwskładinnegorozpoznaniazaburzeńosobowości”.
Jaknależysiędomyślać,nieobecnośćwpowszechnieprzyjętychklasyfikacjachme-
dycznychniejestjednakwystarczającympowodemdokwestionowaniarealności
tegozjawiska,skorozdaniemautoralubautorówhasłankwestiąspornąjest,czy
wtejsytuacjimożnaoosobowościautorytarnejpisaćjakoozaburzeniu”.Podrugie,
wrozwinięciuhasłaznajdujesięlistacechpowielającawwiększościopissyndromu
autorytarnegoprzedstawionyw1950rokuprzezTheodoraW.Adorna,ElsęFrenkel-
-Brunswick,DanielaLevinsonaiNevittaSanforda.Ponieważszczegółowąanalizę
tegosyndromuprezentujędalej,wtymmiejscuograniczęsięjedyniedoinformacji,
żejegoopisjestintegralnączęściątreścihasłanosobowośćautorytarna”.
PrzytoczonecytatyzWikipediistanowiądobrypunktwyjściadowyjaśnienia
pierwotnegozamysłunapisaniatejksiążkiimożliwieprecyzyjnegookreśleniajej
głównegocelu.Zacznęodtego,czegoksiążkaniedotyczy.Niebędęzajmowałsię
wniejautorytaryzmemwpierwszymzdwóchznaczeńwskazywanychwWikipedii.
Przedmiotemmojegozainteresowaniajestdrugie,psychologiczneznaczenie.Wuję-
1
Patrzpl.wikipedia.org/wiki/Autorytaryzm_(ustroj)(dostęp15.11.2012).
2
Patrzpl.wikipedia.org/wiki/Osobowosc_autorytarna(dostęp15.11.2012).
