Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
1.Podstawymetodologicznenaukspołecznych
dawczymi,doktórychzaliczyćnależy:planowanieiorganizowaniebadań,dobór
metoditechnikbadawczych,zbieranie,kontrolowanieiopracowaniezebranego
materiału,wyjaśnianiezjawiskiuogólnianiewynikówbadań.Metodologieszcze-
gółowesąpowiązanezkonkretnymibadaniamiempirycznymi,prowadzonymi
wtakichdyscyplinach,jak:pedagogika,psychologia,socjologia,politologiaczyhi-
storia.Wzakresiemetodologiiszczegółowychmożnawyróżnićdwatypy:metodo-
logięopisową,zajmującąsięopisemrzeczywistegotokupostępowaniabadawczego
stosowanegoprzezbadacza,orazmetodologięnormatywną,wktórejstosujemy
kryteriaocenydanejdyscyplinynaukowej,normypostępowaniabadawczegolub
mówimyowzorcachpożądanegokształtuwytworówtakiegopostępowania28.
Metodologianaukspołecznychopisujeto,wjakisposóbbadaczespołeczni
dowiadująsięróżnychrzeczyożyciuspołecznymludzi29.Natomiastmetodolo-
giabadańpedagogicznychzależyodorientacjipoznawczychprzyjętychprzezba-
daczy.Wnaukachowychowaniudominujądwieorientacje:przyrodnicza(spo-
łeczna)ihumanistyczna30.Przyjęciewybranejorientacjideterminujesposoby
poznawaniarzeczywistości,funkcjonowaniabadawczegoiuogólnianiawyników
badań.
Wybórorientacjiprzyrodniczej,związanejzpostulatamirealizmuepistemolo-
gicznego,prowadzidoprzyjęcianastępującychzałożeń31:
1.Podmiotpoznającymożestaćpozapoznawanąrzeczywistością.
2.Możliwyjestdouzyskaniaobiektywizmpoznawczy.
3.Niezbędnejestzawieszeniewartościowania.
4.Możnageneralizowaćwyjaśnienianazdarzeniawróżnymczasie.
5.Zachowaniaidziałanialudziprzebiegająwedługstałychreguł,więcdasię
jepoznawaćwsposóbprzyrodniczy.
6.Celembadańjestopisiwyjaśnianiebadanychzjawiskorazprocesów,stąd
badaniamającharakterilościowy,cosprzyjastandaryzacjitechnikinarzędzioraz
operacjonalizacjiproblemówizmiennych.
WorientacjihumanistycznejprzyjmujesięstanowiskoWilhelmaDiltheya,
niemieckiegofilozofazkońcaXIXwieku,któryzauważył,żewykorzystanawna-
ukachprzyrodniczychobserwacjaniewystarcza,ponieważwnaukacholudziach
ispołeczeństwach,wnaukachokulturzenależyrozumiećobserwowanezjawiska,
28Zob.E.Nagel:Strukturanauki.Tłum.J.Giedymin,B.Rossalski,H.Eilstein.Warszawa:
PWN,1970;T.Pawłowski:Tworzeniepojęćidefniowaniewnaukachhumanistycznych.Warszawa:
PWN,1986.
29Zob.R.K.Merton:Teoriasocjologicznaistrukturaspołeczna.Tłum.E.Morawska,
J.Wartenstein-Żuławski.Warszawa:PWN,1982.
30ZgodniezrozporządzeniemMinistraNaukiiSzkolnictwaWyższegowPolsceodpaździerni-
ka2013rokupedagogikaipsychologia,dotychczasfunkcjonującewdziedzinienaukhumanistycz-
nych,zostałyarbitralnieprzeniesionedonaukspołecznych,wktórychbędąfunkcjonowaćobok
socjologiiipolitologii.
31S.Palka:Orientacjewmetodologiibadańpedagogicznych.Kraków:WydawnictwoUniwer-
sytetuJagiellońskiego,1999.
