Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Etyczneaspektybadańzudziałemludzi
11
tenieodzownebadaniawymagajączujnejetycznejkontroli.Medycz-
nebadaniasąbowiemzwiązanezniebezpieczeństwami,awątpliwo-
ścinasuwającesięnierazcodoichceluisensuniesąbezzasadne,
leczwypływają,jakjużzaznaczyłem,zbynajmniejniebłahychpo-
wodów.
1.2.SKANDALEiKODEKSY
Jaknierazzauważano,bodźcemdorefleksjinadzasadamietyki
badańnaukowych,zwłaszczawdziedziniebiomedycyny,byływcza-
sachwspółczesnychprzypadkijaskrawegopogwałcaniatychzasad
etycznych.Powszechnieznanesąmedyczne,czyteżpseudomedycz-
neeksperymenty,przeprowadzanenawięźniachhitlerowskichobo-
zówkoncentracyjnych,naktórewstrząśniętamiędzynarodowaspo-
łecznośćwkrótcepozakończeniuIIwojnyświatowejzareagowała
wnormatywnymdokumencie,określanymjakoKodeksnorymber-
ski2.WStanachZjednoczonychtenpierwszykodeksetykibadańna-
ukowychbyłprzezpewienczasprawienieznany,ajeżeliznany,to
traktowanyjakonieistotny.Sądzono,żezawartewnichzabezpiecze-
niabyłypotrzebnejakoodpowiedźnazbrodnietotalitarnegoreżimu
faszystowskichNiemiec,alewzastosowaniudoeksperymentówpro-
wadzonychwkrajachdemokratycznychsązbędne.
Okazałosięjednak,żeniebyłyzbędne.Mniejmożeznane,ale
równieżważne,zwłaszczadlarozwojuetykibadańmedycznych
wStanachZjednoczonych,były„skandale”amerykańskie,których
całkiemsporąserięotwierakazusbadańwTuskegee3.
Wlatach1932–1972wTuskegeewstanieAlabamaprowadzono
badanianadsyfilisem.Celemeksperymentów,wspieranychprzez
PublicznąSłużbęZdrowiaStanówZjednoczonych(UnitedStatesPu-
blicHealthService),miałobyćprześledzenierozwojukiłynieleczo-
nej,atakżeustaleniedomniemanychróżnicwprzebiegutejchoroby
uczarnoskórychibiałych.Udziałwbadaniachbrało600czarnoskó-
rychmężczyzn,ubogichfarmerów,wtym399chorychnakiłęi201
kozakrojonychbadańnaukowychzudziałemosóbzgłaszającychsięnaochotnikanie
tylkotracimysposobnośćzdobycianowychiskuteczniejszychlekówdlanassamych
idlaprzyszłychpokoleń,lecznarażamysięrównieżnato,żewyrządzimysobieszko-
dę,stosującniewystarczającosprawdzoneśrodkiiprocedury,czytostare,czynowe.
Abyprzytoczyćtylkojedenwymownyprzykładzcałejichmnogości:niedawnebada-
niawykazały,żeponad150000dzieciwStanachZjednoczonychotrzymujeśrodki
pobudzającejakolekinaproblemybehawioralneikłopotyznauką.Niewielejednak
wiemynatematdługoterminowychskutkówzażywaniatakichleków”.(Shafer1983,
s.77;tłum.moje,W.G.).
2NurembergCode1949.
3WsprawieeksperymentuwTuskegeezob.np.Jones2008.
