Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dokonanaanalizaicałośćprowadzonychrozważańmająpozwolićnateoretyczneujęcieproblematykibankulokalnego,
usta​le​niezna​cze​niapo​ję​ciabanklo​kal​nyorazprzy​ję​ciapod​stawdladok​try​nal​nejkon​cep​cjiban​kulo​kal​ne​go.
1.2.In​sty​tu​cjaban​kulo​kal​ne​gowper​spek​ty​wiehi​sto​rycz​nej(wokre​sieodXIIIw.dolat90.
XXw.)
Podjęcierozważańnadproblematykąbankulokalnegowymaganawstępiedoprecyzowanianapotrzebyniniejszego
podrozdziałuwyrażeńskładającychsięnatookreślenie,tojestpojęć:„lokalny”i„bank”.Nieodzownejestbywtym
podrozdziale,zewzględunazałożonecelebadawcze,powyższeterminybyłyanalizowanewniecoinnejperspektywieniż
matomiej​scewspół​cze​śnie.Wy​ni​katozko​niecz​no​ściuwzględ​nie​niazmie​nia​ją​cychsięwcza​sieuwa​run​ko​wańpraw​nych.
Legalneustaleniekryteriówiprzesłanekpozwalającychnarozstrzygnięcie,czydanainstytucjarynkufinansowegojest
bankiem,nastąpiłostosunkowopóźno,bowokresieostatnichdziesięcioleci.Wcześniejpojęcie„bank”byłostosowanedość
swobodnie,żebyniepowiedziećzdużądowolnością,copowodowało,żeczęstokroćniemożliwymbyłodokonanie
precyzyjnegopodziałumiędzybankami,takjakjedziśrozumiemy,apozostałymipodmiotamiświadczącymiusługi
bankowe.Funkcjonującewówczasróżnegorodzajupodmioty,któredziśokreślonezostałybymianemparabankówbądź
innychinstytucjifinansowych,nazywanebyłytoutcourtbankami.Podkreślićprzytymnależy,żezarównowówczesnych,
jakidzisiejszychpoglądachdoktryny,odnoszącychsiędowcześniejszychokresówhistorycznych,sąoneokreślanejako
banki.Wzwiązkuzpowyższymkoniecznebyłorozszerzeniewniniejszejczęścirozważańgranicdefinicyjnychpojęcia
„bank”iobjęcianimpodmiotówwykonującychczynnościtradycyjnieuznawanezardzenniebankowe(jakudzielanie
pożyczek/kredytówigromadzenieoszczędności),formalnieniemającychstatusubanków.Pozwalatonapełniejsze
ukazaniepewnychtendencji,atakżeuwzględnienierealiówposzczególnychokresówhistorycznych,jakiewyodrębniać
możnanaprzestrzeniwieków.Dajetotakżemożliwośćposzukiwańwzakresierozwiązańinstytucjonalnych
ifunkcjonalnychtych,któredoprowadziłyostateczniedowykształceniawspółczesnejinstytucjibankulokalnego.Zkolei
aspektlokalny(tutraktowanyjakocechawyróżniająca),zgodniezetymologiąłacińskątegosłowa,będziewiązanyprzede
wszystkimzograniczonymobszaremdziałania.Czemutowarzyszyzamiarspecyfikim.in.celówdziałalnościwłaściwejtzw.
„miej​sco​wym”in​sty​tu​cjomban​ko​wym.
Ana​li​zęprze​pi​sówpra​waipo​glą​dówdok​try​nypo​dzie​lo​nowni​niej​szympod​roz​dzia​lenatrzyokre​sy.
Popierwsze,wyodrębnionookresodXIIIwiekudopoczątkówXVIIIwieku.MomentpoczątkowywyznaczononaXIII
wiek,przyjmując,żetowłaśniewówczaszaczęłypowstawaćpodmiotyocharakterzebankówlokalnych.Wewspółczesnej
doktrynietowłaśnietworzonewtymczasieinstytucjeokreślasięporazpierwszytymmianem.Naprzestrzenilatulegały
oneewo​lu​cjinie​pro​wa​dzą​cejjed​nakdozna​czą​cychprze​kształ​ceńażdokoń​cawie​kuXVIIipo​cząt​kówXVIII.
Następnie,rozważaniaskoncentrowanonaokresieodkońcawiekuXVIIipoczątkówXVIIIdopołowyXXwieku.
Zawyznaczeniemwłaśnietakichgranicczasowychprzemawiafakt,żewykształcanewówczaswEuropieinstytucje
bankowe(przedewszystkimkasyoszczędnościowe,bankispółdzielcze)miałydecydującywpływnakształt
funkcjonującychdzisiajbankówlokalnych.Wtymokresieporazpierwszypoddawanojeregulacjomprzepisów
powszechnieobowiązującegoprawa,wsposóbnormatywnyrozstrzyganooichcechach,którewcześniejdeterminowała
prak​ty​kaichza​ło​ży​cie​li.
Wreszcie,analiziepoddanosytuacjęzlat1945–1990,zewzględunaszczególnepodejścieprawodawcydokategorii
bankulokalnegowPolsce,będącewynikiemprzemianustrojowych.Rok1990uznanoprzytymzawyznaczającycezurę
czasowąkończącąpewienetapwhistoriibankówlokalnychwPolsce,momentpoczątkującynowekoncepcjebankowości,
jakizmia​nywre​gu​la​cjiban​ków,wtymitychuzna​wa​nychzalo​kal​ne.
Przedstawiająchistorycznetłodlabankulokalnegowokresieśredniowieczatrzebanawstępiezaznaczyć,żecharakter
funkcjonującychwówczasinstytucjideterminowałyprzedewszystkimczynnikigospodarcze,religijneispołeczne,
wmniejszymzaśstopniuprawne.Bankitworzonebyłyjakopodmiotyoograniczonymtereniedziałania,atozewzględu
naogólnypoziomrozwojuspołeczeństwa,jakidanejspołeczności,wyznaczającystopieńzapotrzebowanianausługi
bankoweorazmożliwościprzestrzennegorozszerzeniadziałalnościbanku
1,choćsamadziałalnośćbankowawówczas
(zresztątakjakidziś)podejmowanabyłajakoskładnikaktywnościgospodarczejnastawionejnazysk(chodzinp.
oprowadzoneprzezkupcówtransakcjepieniężnedokonywaneobokzasadniczejdziałalności)albowceluzaspokojenia
potrzebokreślonejwspólnotyczygrupyspołecznej.Archetypubankulokalnegomożnaupatrywaćwłaśniewtejdrugiej
grupieinstytucji.Problembrakusamowystarczalnościjednostki,wynikającymiędzyinnymizjejograniczonegopotencjału
ekonomicznego,byłwokresieśredniowieczanietylkoprzedmiotemrozważańidociekańprzedstawicielinauki,
wszczególnościKościołakatolickiego
2.Stałsięrównieżimpulsemdopodejmowaniadziałańzmierzających
dorzeczywistegowsparciaczłonkówspołeczeństwawsferzezapotrzebowanianaśrodkifinansowe.Toostatniełączyłosię
przezdługiczaszdziałalnościąfilantropijną,ajejcharytatywnycharakterwzmacniałmiędzyinnymiistniejącywdoktrynie
chrześcijańskiejzakazlichwy
3.Wramachtegorodzajuaktywnościtworzonebyły,najczęściejzinicjatywyinstytucji
kościelnych,tzw.montespietatis,zwanetakżebankamipobożnymi
4.Terenemichdziałalnościbyłyprzedewszystkim
mia​sta,jed​nakstop​nio​woroz​sze​rzy​łyswądzia​łal​nośćrów​nieżnawieś
5.
Wokresietyminstytucjekredytowepowstałedlawspieranianajuboższychzakładanebyłyprzezwładzepublicznelub
przyichwspółudziale
6,azasadydziałaniaróżnegorodzajumontesbyłyokreślaneprawem(przedewszystkimstanowiły
onichwstatuty,dekretyzałożycielskie
7iinneaktywydawaneprzezwładześwieckieikościelne8).Jakwynikazanaliz
źródełhistorycznychichcechąwspólnąbyłostosowaniezasadyudzielaniapożyczeknajuboższym,aleiwyłączenieobcych
osóbzkręgupodmiotówuprawnionychdokorzystaniazusługbanku
9.Byłyzatemukierunkowanenapomocczłonkom