Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
WOJCIECHBAŁUS,PIOTRKRASNY
fałszywądziwacznośćbarokowychrozwiązań,pisząc,żeflsąonetak
samodurne,jakiówczesnaliteratura–wszędzieefekt,poza,naciąganie,
romanspastoralnynaparkiecie,teatralnedekoracjeianikrztyautenty-
zmu”10.Takieocenypróbowanojednakgodzićzpowszechnymkultem
BartolomeaFrancescaRastrellego,któregopóźnobarokowepetersburskie
dziełauważanozasymbolmodernizacjiieuropeizacjiRosjiwpierwszej
połowiewiekuXVIII.Abyuniknąćtejdychotomii,eksponowanosa-
modzielnośćjegogeniuszuiwyjątkowośćpoczuciasmaku,odróżniając
zdecydowanieflstylRastrellego”odwłoskiegobaroku.Owaosobliwa
kombinacjabyłabowiemmożliwadoprzeprowadzeniazpowodubraku
wmiarękonkretnejdefinicjisztukibarokowej11.
Zpisaniemobarokuniemogliteżlubniechcieliporadzićsobie
autorzypróbsyntezydziejówsztuki,ogłaszanychokołopołowywieku
XIX.FranzKugler(1808–1858)wswoimobszernymHandbuchfür
Kunstwissenschaft(1842)poświęciłprzejawomtejtendencjiwarchi-
tekturzetylkodwieipółstrony,krytykującprzesadnąozdobnośćdzieł
GianlorenzaBerniniegoizuchwałąsamowolność(völligerWillkühr)
FrancescaBorrominiegowprzekraczaniugranicdobregosmakuireguł
architektonicznych.Nieuznałjednakzastosownewymienićchoćby
jednegodziełategodrugiego,atymbardziej–poprzećswoichza-
rzutówkonkretnymiargumentami12.WobszernymdzieleWolfganga
BeckeraoartystachdziałającychodXVIdoXVIIIwiekuwystarczyło
tylkomiejscanakrótkąwzmiankęoarchitekturzebarokowej,wktórej
czytamy,żeBerninisprokurowałzwyrodnieniearchitekturyrenesan-
sowej,aBorrominidoprowadziłjądocałkowitegoupadku13.Dorobek
artystycznybarokubyłzatemnietylkopowszechniepotępiany,aletakże
wypychanypozagranicehistoriisztukilubprzynajmniejnajejmargines,
coBenedettoCroce(1866–1952)pochwalałjeszczewpierwszejpoło-
wiewiekuXX,pisząc,żeflwewłaściwymrozumieniusłowa,to,cojest
naprawdęsztuką,niejestnigdybarokowe,tozaś,cojestbarokiem,nie
jestsztuką.Baroktozłysmak”14.
Tegorodzajuopinienieprzystawałyjednakzasadniczodonowejpo-
zytywistycznejkoncepcjinaukhistorycznych,któreprzestanotraktować
jakoźródłodobieranychdowolniebudującychegzemplów,azaczęto
wymagaćodnichtworzeniaholistycznegoobrazuprzeszłości.Wświetle
10Cyt.wgБурдiло(przyp.9),s.36.
11Tamże,s.27–30,39.
12F.Kugler,HandbuchfürKunstwissenschaft,Stuttgart1842,s.643–645.
13W.Becker,KunstundKulturdes16.,17.und18.Jahrhunderts,t.2,Leipzig
1864,s.213–232.
14B.Croce,LaStoriadell,etàbaroccainItalia,Bari1929.Cyt.za:Białostocki
(przyp.4),s.216.
