Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
WOJCIECHBAŁUS,PIOTRKRASNY
zainteresowaniasięsztukąbarokową,choćzarazemutwierdzałapogląd,
żesztukataniebyłakształtowananachAufgaben20.
Ważnąrolęwrozpoznawaniucharakterusztukibarokowejodegrał
takżefrancuskifilozofiestetykHippolyteAdolpheTaine(1828–1893),
podejmując–takjakBurckhardt–zdecydowaną,azarazemściśleprze-
myślanąiwnikliwąkrytykęstyluposługującegosięwprawdzieformami
klasycznymi,alezestawianymibezpoczuciaharmonii,częstowręcz
wbarbarzyńskisposób21.ZainteresowaniaTaine’askupiałysięgłównie
naflnajpiękniejszejepocetwórczościwłoskiej,obejmującejostatnią
ćwierćXVwiekuipierwszychtrzydzieścilubczterdzieścilatwieku
XVI”,alepróbowałontakżezrozumiećsztukę,któraflmiękniezaCor-
reggia,astygniezanastępcówMichałaAnioła”22.Poszukującprzyczyn
owegoflstygnięcia”,kierowałsięprzekonaniem,żeprocestworzenia
dziełasztukijestzawszezdeterminowanyprzezczynnikispołeczne,
kulturalne,aprzedewszystkimpolityczneiekonomiczne,cosprawia,
żeniesieonowsobieodbicieczasu,wktórympowstało23.Sztukaba-
rokowaniebyławięcdlaniegoflskutkiemindywidualnegoprzypadku,
aleczystegorozwoju”,aflpatrzącnasamodzieło”,dostrzegałflzgod-
nośćłączącąjezotoczeniem”24.Zapodstawowądeterminantęowej
sztukiuważałzaśflnieszczęścia,którezłamałysprężynęwoliludzkiej,
kiedymonarchiaświecka,inkwizycja,księża,pedanteriaakademicka
uregulowałyizmniejszyłyżywotnośćwrodzonejtwórczości”25.Rola
księży,azwłaszczajezuitówwtymprocesiepolegała–jegozdaniem
–nawprzęgnięciuartystówdowalkizreformacją,czemumiałosłużyć
narzucanieefektownych,alezarazempowierzchownychrozwiązań.
Wwynikutakichdziałańflwtejtoepoceozdobazewnętrznastarych
ipoważnychkatedrstajesięświatowąizmysłową;ozdobypomnożone
izaokrąglone,płomienie,liry,fioki,stychy,wykładanieścianpstrokaty-
mimarmurami,ołtarzepodobnedokulisówopery,dziwaczne;zabawne
ambony,naktórychgromadzisięmenażeriarzeźbionychzwierząt;codo
nowychkościołów,topowierzchownośćichodpowiadawnętrzu”26.
20L.Gossman,BurckhardtJacob,w:TheDictionaryofArt,t.5,London1998,
s.189.
21H.Taine,VoyageenItalie,t.1:NeaplesetRome,Paris1884,s.279,282.
22H.Taine,Filozofiasztuki.Włochy,Niderlandy,Grecja,tłum.F.Mierzejewski,
Warszawa1874,s.3,68.
23P.Gerbod,TaineHippolyte,w:TheDictionaryofArt,t.30,London1998,
s.239.
24Taine(przyp.22),s.63.
25Tamże,s.68.
26Tamże,s.59.
