Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WiekXIXwobecbaroku.Dwiestronymedalu
21
takichkoncepcjinegatywnaocenasztukibarokowejniewykluczałajuż
potrzebyjejopisaniaizrozumienia.
DziałanietakiepodjąłjakopierwszyJacobBurckhardt(1818–1897),
zachowującprzytymbardzoniechętnystosunekdobaroku.Ówwielki
admiratorwłoskiegoodrodzeniaokreśliłbarokmianemflzdziczałego
renesansu”,któreniebyłojednakdlaniego–takjakdlaBeckera–pustą
inwektywą,aleprecyzyjnymkluczemdorozeznaniacharakterusztuki
końcaXVIorazXVIIiXVIIIwieku.Nawstępiedośćobszernychrozwa-
żańpoświęconychbarokowiwksiążceDerCicerone.EineAnleitungzum
GenussderKunstwerkeItaliens(1855)stwierdziłbowiem,iż:flSztuka
barokowamówitymsamymjęzykiemcorenesans,alejakimśjegozdzi-
czałymdialektem.Antyczneporządkikolumnowe,belkowania,szczyty
itd.stosujesięzwielkąsamowoląnarozmaitesposoby;ichzastosowaniu
jakoelementówartykulacjiściannadajesięjednakowielemocniejszy
akcentniżpoprzednio.Wieluarchitektówkomponujejakbywciągłym
fortissimo.Kolumny,półkolumnyipilastryotrzymujątowarzystwo
dwóchalbotrzechpół-lubćwierćpilastrówzkażdejstrony;równieżcałe
belkowaniewielokrotniezostajeprzerwanelubwysuniętedoprzodu;
podobnie,zależnieodokoliczności,dziejesięzcokołem”15.Wdalszej
częścitychrozważańwskazałzaśnajbardziejcharakterystycznecechy
barokowejinterpretacjiformklasycznych,wśródktórych,oboktrady-
cyjnegojużprzeładowaniadekoracji,wymieniłswobodnąinterpretację
proporcjiarchitektonicznych,kształtowaniedziełzgodniezmalerisches
Prinzip,zaoblenieprzestrzeniwnętrza,rzeźbiarskiekształtowanieścian,
wyginaniefasadidynamicznekontrastyśwatłocieniowe.Wewnikliwej
analiziearanżacjibarokowychwnętrzsakralnychwyeksponowałnadto
współdziałaniearchitekturyiwystrojukościołówwceluosiągnięcia
jednolitegoefektuartystycznego16.Dziękitemubadaczedziejówsztuki
otrzymalizestawprecyzyjnychkategoriipozwalającychrozpoznaćstyl
barokowy,któryprzestałbyćbliżejniezdefiniowanymproduktembraku
smaku,azacząłbyćpostrzeganyjako–coprawda–mocnonegatywne,
alejednakmożliwedoopisaniazjawiskoartystyczne17.Tanowaper-
spektywa,nazwanaprzezKalistęflpozytywistycznąkrytykąbaroku”18,
rozbudziłauwielubadaczy,m.in.uJohnaGwilta19,potrzebęgłębszego
15J.Burckhardt,DerCicerone.EineAnleitungzumGenussderKunstwerke
Italiens,Wien–Leipzig1938,s.291.
16Tamże,s.291–322.
17NaprzełomoweznaczeniedziełaBurckhardtawbadaniachnadsztukąbaro-
kowązwróciliuwagęTapié(przyp.5),s.58–59orazBlunt(przyp.5),s.220.
18Kalista(przyp.1),s.12.
19Zob.Blunt(przyp.5),s.219–220.
