Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SZYMONWRÓBEL
Bajka:paradygmat,parabola,
paraontologia
1.Jednabajka
Twierdzenie,żeistniejetylkojednabajka,azbiórznanychzopowiada-
niabajeknależytraktowaćjakołańcuchwariantówwstosunkudojednego
paradygmatycznegoprototypunienależy,wświetleanalizWładimira
Proppa1iClaude’aLévi-Straussa2,donadmiernienowatorskichiwywroto-
wych,conieoznaczajednakniekontrowersyjnychidobrzeprzedyskutowa-
nych.Propptwierdziłjużwlatachdwudziestychminionegowieku,że
wkażdejbajcemagicznejdziałazaledwiesiedmiubohaterów,którychczyny
definiowanesąprzeztrzydzieścijedenfunkcji.AutorMorfologiibajkifunkcje
tepodzieliłnaprzygotowawcze,zawiązująceirozwiązujące,codojakiegoś
stopniakorespondowałozpodziałemakcjinanawiązanie,właściwąintrygę
orazjejszczęśliwerozwiązanie3.
___
___
___
___
___
_
1WładimirPropp,Morfologiabajki,przeł.WiesławaWojtyga-Zagórska,Warszawa1976;
WładimirPropp,Morfologiabajkimagicznej,przeł.PawełRojek,Nomos,Kraków2011.
2ClaudeLévi-Strauss,Analizamorfologicznabajkirosyjskiej,flPamiętnikLiteracki”,rocz.LIX,
1968,nr4,s.267-284;ClaudeLévi-Strauss,Strukturaiforma,przeł.MaciejFalski,w:Claude
Lévi-Strauss,Antropologiastrukturalna,t.II,Warszawa2001.
3DofunkcjiprzygotowawczychProppzaliczyłm.in.takiefunkcje,jakodejściezdomu,
zakazinaruszeniezakazu,intrygauruchomionaprzezprzeciwnikaskierowanaprzeciw
głównemubohaterowi,czywreszciepodstęp,gdybohateruleganamowomprzeciwnika
ipomagamu.Funkcjezawiązującetofunkcjedynamizująceakcjęzidentyfikowaneprzez
Proppazwywołaniempewnejszkody,tj.naruszeniemaktualnegoporządkulogosu,funkcją
wprowadzającabohaterawakcję,właściwąwyprawąweryfikującąsprawnościbohatera,
przekazywaniemśrodkamagicznego,przemieszczaniemprzestrzennymbohateraiwreszcie
jegowalką.DofunkcjirozwiązującychProppzaliczyłnatomiastnaznaczeniebohaterazna-
mienieminności,jegozwycięstwo,powrótbohateradodomuorazniezdolnośćjegobliskich
dorozpoznaniaosobowościbohatera,zdemaskowanieantagonisty,wreszcietransfiguracja,
gdybohaterzmieniaswąpostaćiujawniaswąprawdziwątożsamość,sprawiedliweukaranie
przeciwnika,noiwreszcieoczywiścieszczęśliwezakończenie–wesele.Otocałastruktura
bajkimagicznejwedlepodejściaformalnego,tj.czystosyntaktycznego.
