Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Odfilmologiidosocjologiifilmu
21
20Odfilmologiidosocjologiifilmu
WzachodnichkrajachEuropyiwAmerycezainteresowaniasocjologówfilmem
spowodowanebyłypotrzebąopisupraktykludziwzwiązkuzwynalazkiemiupo-
wszechnieniemkinematografu20.Teorianatematkinamiałasłabywpływnapodej-
mowanewówczasnaświeciepróbyzbadaniafenomenuuczestnictwawmasowej
rozrywce21.WEuropiestopniowojednakfilmoznawstwobudowałosiećpowiązań
zsocjologią,przyczyniającsiędopowołaniasubdyscypliny.NaIMiędzynarodo-
wymKongresieFilmologiiwParyżuw1946rokurozważanopotrzebęzbudowa-
niadyscyplinysocjologiifilmu,abywzbogacićwiedzęodzielefilmowym.
WPolsceJerzyToeplitzustanowiłtrzydziałyfilmoznawstwa:historię,teorię
(estetykę)isocjologię.Wjegoopiniizadaniasocjologiimiałypolegaćnabada-
niachreakcjiiodbioruwidza.Inniznanifilmologowietakżeupatrywaliwsocjo-
logiidyscyplinypodległejbądźzależnejodfilmoznawstwa.
Opracowaniemdorobkusocjologicznegozpespektywyzainteresowańfilmem
podjąłsięKazimierzMichalewicz.Kwerendyarchiwalne,uporządkowanieroz-
proszonegowróżnychzbiorachwynikówbadańiwnioskówzłożyłysięnadwie
ważneprace:Polskierodowodyfilmu.Narodzinymasowegozjawiska(1998)oraz
Filmisocjologia.Polskiepowojennebadaniairefleksje(2003),niemająceswego
odpowiednikawinnychsubdyscyplinachsocjologiikultury.JakpodajeBolesław
Michalewicz,badaczyzajmującychsięwPolscesocjologiąfilmuniebyłowielu.
Wśródponad30nazwiskzaledwiekilkorostanowilisocjologowie.Większość
stanowilikulturoznawcy,filmoznawcyuprawiającykrytykęsocjologizującą,np.:
BolesławLewicki,ZygmuntKałużyński,KrzysztofKłopotowski,WaldemarCho-
łodowski,StanisławGrzelecki,BolesławMichałek,JerzyPłażewski,KrzysztofTeo-
dorToeplitz,RafałMarszałek,StefanMorawski,AleksanderJackiewicz,Ewelina
Nurczyńska-Fidelska,AlicjaHelmaniinni.Płażewskiuznawał,żeedukacjafil-
mowatotematgłównydlabadańsocjologicznych.BolesławLewickinapotrzeby
filmoznawstwapostulowałwypracowanieodrębnejmetody,socjologicznejana-
lizyfilmu.Nigdyjednaktenpostulatniedoczekałsięomówienia.Afilmologo-
wie,analizującfilmy,czerpalizmetodologiinaukoliteraturze,teatrologii,plasty-
ceimuzyce.AleksanderJackiewiczstworzyłkoncepcjęantropologiifilmu,która
jeszczewtedynieistniałajakosubdyscyplina22.Miałatobyćdziedzina,którałą-
czyestetykę,socjologięfilmu,filmoznawstwoorazmaprawodowartościowania
20Por.G.E.Bevans,HowWorkingMenSpendTheirSpareTime,NewYork1913;J.Phelan,Motion
PicturesasaPhaseofCommercialAmusementinToledo,Ohio1919.
21S.Rowson,AStatisticalSurveyoftheCinemaIndustryinGreatBritainin1934,London1935;
J.Mayer,SociologyofFilm:StudiesandDocuments,London1946,s.58-144iwskazanatam
literaturaorazraporty.Zob.też:A.Helman,Intelektualiściisłużące.Pierwszewyobrażenia
oodbiorcachkina,UKulturaWspółczesna”1994,nr2iwskazanatamliteratura.
22A.Jackiewicz,Antropologiafilmu,Kraków1975.
