Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
RozdziałI.Polskasocjologiafilmu
wcelowodobranejgrupierobotników,techników,inżynierówwwieku22-25lat
orazhumanistów.Efektyeksperymentubyłydlaautorekdruzgocące.Okazałosię,
żesensnarodowegodramatuniedotarłdowiększościbadanych56.Wartotuwspo-
mnieć,żepodkonieclat90.XXwiekusposobyrozumieniafilmuprzezstudentów
analizowałfilmologJacekOstaszewski.Napodstawiepracpisemnychpolonistyki
orazkandydatównastudiafilmoznawczepodjąłpróbęrekonstrukcjizjawiskaro-
zumieniaopowiadaniafilmowegowświetlekognitywnejteoriifilmu.Wynikirów-
nieżokazałysięprzytłaczające,bopracemającesłużyćanalizierozumieniafilmu
byłyświadectwemjegoniezrozumienia57.
Potoczneodtworzeniefilmuopisałtakżewrozprawiedoktorskiejpt.Społeczna
recepcjafilmunaprzykładzie„Amatora”(1984)MieczysławGałuszka.Akilkalat
późniejprzedmiotembadańautorastałsięodbiórserialitelewizyjnych58.Analiza
wywiadównatematrecepcjifilmuKrzysztofaKieślowskiegodoprowadziłaMie-
czysławaGałuszkędowyłonieniapięciutypówpotocznychodtworzeń59dzieła,
takichjak:odtworzeniedosłowne,zorientowanenarodzinę,zorientowanenaspo-
łeczeństwo,zorientowanenaczłowiekaimoralność,zorientowanenaautotema-
tyzm.Odbiorcy,zaliczanidodwóchpierwszychtypówwidzów,niezwróciliuwagi
naantropologicznyiartystycznysensutworu,takważnydlanadawcy60.Wyraźny
wpływnasposóbrecepcjimiałyzmienne:płećiwykształcenie,atakżepoziom
uczestnictwawkulturze.Interpretacjametonimicznabliższabyłarobotnikom,
ametaforyczna-inteligentom.OdwołaniadokoncepcjifunkcjiRomanaJakobso-
nawanaliziewywiadówzwidzamiwykazały,żerozumieniefilmujestkulturowo
ispołeczniezdeterminowane.Zkoleiwempirycznejpracypoświęconejodbiorowi
różnychseriali61Gałuszkarównieżustaliłtypyodbiorcówimodeleodtworzenia62.
56A.Kłoskowska,A.Rokuszewska-Pawełek,Mityliterackiewświadomościpotocznej:(przykład
potocznegoodbioruWesela),UKulturaiSpołeczeństwo”1977,nr1.Por.A.Kłoskowska,Po-
tocznyodbiórifunkcjeliteratury[w:]Mimesiswliteraturze,kulturzeisztuce,red.Z.Mitosek,
Warszawa1992,s.215-228.
57J.Ostaszewski,Rozumienieopowiadaniafilmowego,Kraków1999.
58Zob.M.Gałuszka,Serialtelewizyjnyipowieśćwodbiorzepotocznym,UKulturaiSpołeczeń-
stwo”1993,nr1,s.73-82;tenże,Międzyprzyjemnościąarytuałem.Serialtelewizyjnywkultu-
rzepopularnej,Łódź1996.
59PojęciezostałoopracowaneprzezA.Kłoskowską(1981),którawyróżniałaodtworzeniepo-
toczneiodtworzeniekrytyczne.Odtworzenieodnosisiędointelektualnej,emocjonalnej,jak
iaksjologicznejreakcjiodbiorcynadzieło.
60Za:M.Gałuszka,Potoczneodtworzeniefilmu,UStudiaSocjologiczne”1984,nr4,s.172.
61Byłatorecepcjaserialitakich,jakpolskiserialtelewizyjnyQuovadis,amerykańskieoperamy-
dlanaDynastiaiserialtelewizyjnyPrzystanekAlaska,telenowelabrazylijskaNiewolnicaIsaura.
621)Odtworzeniepreferowane-znaczeniadekodowanesązgodnezzawartymwserialumo-
delemwidzaimplikowanego;2)odtworzenienegocjowane-gdyodbiorcarozpoznajepunkt
widzenianadawcy,języki,schematy,koncepcje,aleakcentujewłasnąperspektywęodtwo-
rzeniatreści,którajestzgodnazjegoprzekonaniamiiwartościami;3)odtworzenieopo-
zycyjne-sprzecznezpoglądamiodbiorcy,Usocjalizacjanegatywna”
,odbiorcaprzypisuje
dziełusensy,któreredefiniująznaczenieiwartościzawarteprzeznadawcę;4)odtworzenie
