Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Américalatinaenelumbraldeltercersiglodelaindependencia...
13
tivosenlapersonadelpresidenteyunpoderlegislativoyjudicialdebilitados.
Elpresidentegozabadecompetenciasexcepcionalesquereforzabansuauto-
ridad,comoladeclaracióndelestadodeexcepciónenelpaís,lasuspensión
yloscontinuoscambiosdelaconstituciónylapromulgacióndedecretoscon
rangodeley.Unlugarespecialenlossistemaspolíticosendesarrolloloocupó
elejércitoque,juntoconelpoderejecutivo,legislativoyjudicial,fue“elcuarto
pilardelpoder”enelpaís,influyendodemaneradecisivaensufuncionamiento.
Lassupuestasrepúblicasdemocráticaspracticaronelpatrimonialismoyclien-
telismopolítico,elcaudillismomilitaryelpresidencialismoautoritario.Sefor-
maronrepúblicassinciudadanos,mientrasquelosprincipiosdeigualdadse
limitabanaunospocosmiembrosdelassociedadeslatinoamericanas.
Laculturapolíticadelospaísesindependienteslaformaronnuevasideolo-
gíasydoctrinasqueafluyeron,sobretodo,desdeEuropa,comoelliberalismo,el
positivismo,elnacionalismo,elsocialismo,elcomunismo,lademocraciacristiana
ylasocialdemocracia.Apartirdelaño1870yhastaelfinaldelsiglo,dominó
elpositivismo,adoptado,sobretodo,desdelafilosofíafrancesasocialypolítica
deAugustoComte.6Lasideasdelpositivismoservíanalasélitesintelectuales
ypolíticaslatinoamericanas,yaqueoptabanporunaconcepciónevolutivadel
desarrolloydelprogresoyporlamodernizacióndelpaísconservandoelorden
socialypolíticoexistente,frenteaunaformabasadaencambiosradicalesyenla
revolución.AfinalesdelsigloXIXempezaronadesarrollarselasideaslatinoa-
mericanasdeundesarrollonacionalapoyadoenlatradición,historiaeidentidad.7
AestenuevomovimientointelectualseasociaronEnriqueJoséRodó
(1871–1917),EugenioMaríadeHostos(1839–1903),JoséVasconcelos(1882–
1959),CésarZumeta,ManuelUgarte(1875–1951)yJoséMartí(1853–1895),
entreotros.Ellosrechazaronelmodelodepotenciaimperialista,desarrollando
laideadecomunidadculturalysupraestataldelaregióndeAméricaLatina.En
elsigloXIXtambiénsedespertóelinteréscientíficoporlaregión,suhistoria,
geografía,naturalezaycultura.Aparecieronprimeraspublicacioneslatinoame-
ricanassobrelahistoriaycontemporaneidaddeAméricaLatina.8Basándoseen
elanálisisdelasdiferenciasculturalesentreAméricadelSurydelNorte,surgió
elnacionalismocultural,paraelcualunpuntodereferenciaimportantefueel
sentidodelacomunidadculturalyétnicadelasnacionesdeLatinoamérica.9
6Véase:CarlosBeorlegui,Historiadelpensamientofilosóficolatinoamericano.Unabúsquedaince-
santedelaidentidad,UniversidaddeDeusto,Bilbao2006,págs.265–340.
7Véase:KatarzynaKrzywicka,AmerykaŁacińskauproguXXIwieku.Studiaiszkice,Editorialde
laUniversidadMariaCurie-Skłodowska,Lublin2009,págs.131–146.
8Véase:AndrzejDembicz,FilozofiapoznawaniaAmerykiStudiumideiikoncepcjipoznawania
iinterpretowaniaAmerykiodczasównajdawniejszychpowspółczesnestudialatynoamerykańskie,Centro
deEstudiosLatinoamericanosdelaUniversidaddeVarsovia,Varsovia2006,págs.216–220.
9LeopoldoZea,FilozofiadziejówAmeryki,CentrodeEstudiosLatinoamericanos,Varsovia
1993,págs.165–191.