Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji

Barbara Woynarowska, Anna Kowalewska, Zbigniew Izdebski, Magdalena Woynarowska

Uzyskaj dostęp

Zakup książkę

ISBN/ISSN:

978-83-01-21930-7

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

398

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Bibliografia:

Woynarowska, Barbara; Kowalewska, Anna; Izdebski, Zbigniew; Woynarowska, Magdalena. Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji. Red. . Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021, 398 s. ISBN 978-83-01-21930-7

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Woynarowska, B.

A1 Kowalewska, A.

A1 Izdebski, Z.

A1 Woynarowska, M.

T1 Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji

PB Wydawnictwo Naukowe PWN

PP Warszawa

YR 2021

SN 978-83-01-21930-7

Bibliografia BibTex:

@Book{ 251827, author = "Woynarowska, Barbara and Kowalewska, Anna and Izdebski, Zbigniew and Woynarowska, Magdalena", editor = "", title = "Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji", publisher = "Wydawnictwo Naukowe PWN", year = "2021", address = "Warszawa", isbn = "978-83-01-21930-7" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Woynarowska, Barbara

AU - Kowalewska, Anna

AU - Izdebski, Zbigniew

AU - Woynarowska, Magdalena

ED -

TI - Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji

PB - Wydawnictwo Naukowe PWN

CY - Warszawa

PY - 2021

SN - 978-83-01-21930-7

ER -

Netografia (standard APA):

Woynarowska, Barbara; Kowalewska, Anna; Izdebski, Zbigniew; Woynarowska, Magdalena. Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji [baza danych online] Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2021 [dostęp: 03 05 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/biomedyczne-podstawy-rozwoju-i-edukacji-barbara-woynarowska-anna-251827.

zdrowie, rozwój fizyczny, promocja zdrowia, profilaktyka, rozwój motoryczny, rozwój psychoseksualny, potrzeby biologiczne człowieka, sytuacja zdrowotna dzieci i młodzieży, zdrowie nauczycieli

Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania to podręcznik stanowiący kompendium wiedzy na temat:

• Rozwoju biologicznego człowieka. Czytelnik znajdzie tu charakterystykę rozwoju fizycznego, motorycznego oraz psychicznego i psychoseksual...

Więcej

ISBN/ISSN:

978-83-01-21930-7

DOI:

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Naukowe PWN

Rok wydania:

2021

Liczba stron:

398

XML:ISBN/ISSN:

ONIX MARC21

Przedmowa12
Historia kształcenia pedagogów i nauczycieli w zakresie zagadnień biomedycznych Barbara Woynarowska14
CZĘŚĆ I. ROZWÓJ BIOLOGICZNY CZŁOWIEKA20
Rozdział 1. Rozwój osobniczy człowieka – podstawowe pojęcia Barbara Woynarowska 22
1.1. Sfery rozwoju i ich wzajemny związek23
1.2. Etapy w rozwoju osobniczym24
1.3. Dymorfizm płciowy25
Rozdział 2. Rozwój fizyczny Barbara Woynarowska28
2.1. Procesy w rozwoju fizycznym29
2.2. Czynniki wpływające na rozwój fizyczny33
2.2.1. Genetyczne czynniki rozwoju fizycznego34
2.2.2. Środowiskowe czynniki rozwoju fizycznego35
2.3. Metody oceny rozwoju fizycznego37
2.3.1. Ocena wzrastania37
2.3.2. Ocena różnicowania40
2.3.3. Ocena dojrzewania40
2.4. Wiek rozwojowy i tendencje przemian w rozwoju fizycznym42
2.5. Najczęstsze zaburzenia w rozwoju fizycznym dzieci i młodzieży46
Rozdział 3. Rozwój motoryczny Barbara Woynarowska52
3.1. Podstawowe pojęcia52
3.2. Przebieg rozwoju motorycznego w ontogenezie54
3.3. Czynniki wpływające na rozwój motoryczny55
3.4. Metody oceny rozwoju motorycznego57
3.5. Tendencje przemian sprawności fizycznej59
Rozdział 4. Charakterystyka rozwoju fizycznego i motorycznego oraz potrzeby biologiczne w poszczególnych okresach życia człowieka Barbara Woynarowska62
4.1. Okres prenatalny62
4.2. Wczesne dzieciństwo69
4.2.1. Okres noworodkowy69
4.2.2. Okres niemowlęcy72
4.2.3. Okres poniemowlęcy75
4.3. Średnie i późne dzieciństwo77
4.3.1. Okres przedszkolny77
4.3.2. Młodszy wiek szkolny80
4.4. Okres adolescencji82
4.4.1. Okres dojrzewania płciowego82
4.4.2. Okres młodzieńczy88
4.5. Okres dorosłości90
4.5.1. Wczesna i średnia dorosłość90
4.5.2. Późna dorosłość – starzenie się i starość91
Rozdział 5. Rozwój psychoseksualny Zbigniew Izdebski98
5.1. Podstawowe pojęcia99
5.2. Przebieg rozwoju psychoseksualnego103
5.3. Biologiczne, psychiczne i społeczno-kulturowe uwarunkowania rozwoju seksualnego107
5.4. Zachowania seksualne w dzieciństwie i w okresie dojrzewania111
5.5. Ryzykowne zachowania seksualne młodzieży i zapobieganie im116
5.6. Zaburzenia i problemy seksualne w dzieciństwie i młodości119
Rozdział 6. Wybrane układy i funkcje organizmu człowieka ważne dla procesów uczenia się Anna Kowalewska126
6.1. Układ nerwowy127
6.1.1. Wybrane informacje o budowie i funkcji układu nerwowego127
6.1.2. Zmiany w układzie nerwowym w różnych okresach rozwoju ontogenetycznego134
6.2. Narządy zmysłów138
6.2.1. Zmysł dotyku, zmysł równowagi i propriocepcja140
6.2.2. Układ wzrokowy, jego budowa, funkcja i rozwój141
6.2.3. Układ słuchowy, jego budowa, funkcja i rozwój143
6.3. Fizjologiczne podłoże emocji145
6.3.1. Rodzaje emocji145
6.3.2. Składniki emocji146
6.3.3. Przetwarzanie emocji146
6.3.4. Rozwój mózgowego systemu regulacji emocji147
6.4. Fizjologiczny mechanizm reakcji stresowej i wpływ stresu na zdrowie oraz zdolność do uczenia się148
6.4.1. Reakcja stresowa149
6.4.2. Holistyczna reakcja na stres151
6.4.3. Wpływ stresu na zdrowie152
6.4.4. Wpływ stresu na zdolność do uczenia się155
6.5. Biologiczne mechanizmy procesu uczenia się156
6.5.1. Rozwój i rodzaje uczenia się156
6.5.2. Pamięć157
6.5.3. Biologiczne uwarunkowania dysleksji rozwojowej160
Rozdział 7. Podstawowe potrzeby biologiczne człowieka i sposoby ich zaspokajania164
7.1. Żywienie Anna Kowalewska165
7.1.1. Podstawowe pojęcia166
7.1.2. Regulacja pobierania pokarmu167
7.1.3. Zasady racjonalnego żywienia168
7.1.4. Związek między żywieniem, zdrowiem i dyspozycją do uczenia się175
7.2. Aktywność fizyczna Barbara Woynarowska176
7.2.1. Funkcje aktywności fizycznej w różnych okresach życia177
7.2.2. Zmiany aktywności fizycznej w ontogenezie i czynniki ją warunkujące177
7.2.3. Zalecany poziom aktywności fizycznej179
7.2.4. Niedostatki aktywności fizycznej u dzieci i młodzieży – przyczyny i skutki181
7.3. Zachowanie odpowiedniego rytmu pracy i odpoczynku Barbara Woynarowska183
7.3.1. Rytmy biologiczne183
7.3.2. Praca, zmęczenie, odpoczynek185
7.3.3. Sen189
7.4. Ochrona przed szkodliwymi dla rozwoju i zdrowia czynnikami środowiskowymi193
7.4.1. Ochrona przed zanieczyszczeniami powietrza atmosferycznego Barbara Woynarowska193
7.4.2. Ochrona przed nadmiernym nasłonecznieniem Barbara Woynarowska195
7.4.3. Ochrona przed hałasem Barbara Woynarowska198
7.4.4. Ochrona przed chorobami zakaźnymi Anna Kowalewska200
CZĘŚĆ II. ZDROWIE I WYBRANE PROBLEMY ZDROWOTNE DZIECI I MłODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM 208
Rozdział 1. Zdrowie i czynniki je warunkujące Barbara Woynarowska210
1.1. Definiowanie zdrowia i holistyczne podejście do zdrowia211
1.2. Mierniki zdrowia i czynniki je warunkujące214
1.3. Związki między zdrowiem i edukacją218
Rozdział 2. Sytuacja zdrowotna dzieci i młodzieży Barbara Woynarowska 222
2.1. Zdrowie młodzieży w jej subiektywnej ocenie223
2.2. Zachowania zdrowotne młodzieży224
2.3. Główne problemy zdrowotne dzieci i młodzieży226
Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowotne dzieci i młodzieży w wieku szkolnym i sposoby zapobiegania im232
3.1. Wypadki i urazy Barbara Woynarowska232
3.2. Zaburzenia zdrowia psychicznego Barbara Woynarowska235
3.2.1. Częstość występowania zaburzeń zdrowia psychicznego u dzieci i młodzieży w wieku szkolnym236
3.2.2. Wybrane zaburzenia zdrowia psychicznego dzieci i młodzieży w wieku szkolnym236
3.3. Choroby przewlekłe Barbara Woynarowska243
3.4. Używanie substancji psychoaktywnych Anna Kowalewska249
Rozdział 4. Wczesne zapobieganie wybranym chorobom przewlekłym ujawniającym się u dorosłych Barbara Woynarowska260
4.1. Zapobieganie przedwczesnemu rozwojowi miażdżycy260
4.2. Wczesne zapobieganie osteoporozie263
4.3. Wczesne zapobieganie rakowi szyjki macicy267
Rozdział 5. Profilaktyczna opieka zdrowotna nad uczniami Barbara Woynarowska270
CZĘŚĆ III. NAUCZYCIELE – ICH ZDROWIE, JEGO OCHRONA I PROMOCJA276
Rozdział 1. Sytuacja demograficzno-społeczna nauczycieli w Polsce Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska278
Rozdział 2. Czynniki ryzyka dla zdrowia i czynniki chroniące w zawodzie nauczyciela Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska282
Rozdział 3. Wybrane problemy zdrowia fizycznego i psychicznego nauczycieli Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska286
3.1. Zaburzenia zdrowia fizycznego nauczycieli287
3.2. Kondycja psychiczna i problemy zdrowia psychicznego nauczycieli289
3.3. Zespół wypalenia zawodowego291
3.4. Zachowania zdrowotne nauczycieli293
Rozdział 4. Działania dla ochrony i promocji zdrowia nauczycieli Magdalena Woynarowska, Barbara Woynarowska296
4.1. Ochrona zdrowia nauczycieli297
4.2. Promocja zdrowia nauczycieli298
CZĘŚĆ IV. ŚRODOWISKO I ORGANIZACjA PRACY SZKOŁY302
Rozdział 1. Środowisko społeczne szkoły Barbara Woynarowska304
Rozdział 2. Wybrane elementy środowiska fizycznego szkoły Barbara Woynarowska308
2.1. Budynek, jego pomieszczenia i teren szkoły309
2.2. Warunki sanitarno-higieniczne310
2.3. Mikroklimat i oświetlenie311
2.4. Meble szkolne313
2.5. Ograniczanie hałasu w szkole317
2.6. Zabezpieczenie przed wypadkami i urazami319
Rozdział 3. Aspekty zdrowotne organizacji pracy i życia szkoły Barbara Woynarowska 324
3.1. Rozkład i organizacja lekcji324
3.2. Przerwy międzylekcyjne326
3.3. Żywienie w szkole326
3.4. Warunki i organizacja aktywności fizycznej w szkole328
CZĘŚĆ V. PROFILAKTYKA PROBLEMÓW ZDROWOTNYCH I ZACHOWAŃ RYZYKOWNYCH I PROMOCjA ZDROWIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU332
Rozdział 1. Profilaktyka chorób, problemów zdrowotnych i zachowań ryzykownych dla zdrowia w szkole Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska 334
1.1. Profilaktyka i jej poziomy334
1.2. Działania profilaktyczne w szkole336
Rozdział 2. Promocja zdrowia w szkole i przedszkolu Barbara Woynarowska, Magdalena Woynarowska338
2.1. Koncepcja promocji zdrowia338
2.2. Promocja zdrowia w szkole340
2.3. Szkoła promująca zdrowie341
2.3.1. Historia rozwoju szkoły promującej zdrowie w europie i w Polsce342
2.3.2. Definicja, standardy i model szkoły promującej zdrowie w Polsce344
2.4. Przedszkole promujące zdrowie346
2.4.1. Prace nad koncepcją przedszkola promującego zdrowie w Polsce346
2.4.2. Definicja, standardy i model przedszkola promującego zdrowie w Polsce347
Aneks352
Słownik terminów używanych w rekomendacjach WHO362
Bibliografia364
Indeks nazwisk380
Indeks rzeczowy386
O Autorach396

Rozwójﬁzyczny

Proceswzrastania,wedługN.Wolańskiego

(2012),niejestciągły,leczmacharakternierówno-

mierny,pulsacyjny.Wynikipomiarówantropome-

trycznychwykonywanychcodzienniewykazały

istnieniedwufazowościwzrastania–jednodnio-

weskokowemini-przyrostywysokościciałasą

przedzieloneokresamizahamowaniawzrastania.

Przyrostyipauzyniesąregularne.

Mechanizmregulacjiwzrastaniajestbardzo

złożonyikontrolowanyprzezukładpodwzgórze

–przysadkamózgowa–tkankiobwodowe

(ryc.2.4).Centralnymogniwemtegoukładujest

przysadkamózgowa,wktórejwydzielanyjest

hormonwzrostu(ang.growthhormone,GH).

Wydzielanietegohormonumacharakterpulsa-

cyjny(przeciętnieco2godz.).NajwiększyUwy-

rzut”odbywasięwnocy,wpierwszychgodzinach

pozaśnięciu,orazwczasiewysiłkuﬁzycznego.

Wydzielaniehormonuwzrostujestregulowane

przezpodwzgórze,którewydzieladwahormony:

jedenznichuwalniahormonwzrostu(ang.growth

hormone-releasinghormon,GHRH),adrugihamuje

jegowydzielanie(somatostatyna).Wukładzietym

wydzielanesąjeszczeinnetzw.czynnikiwzrostu,

wtymzwłaszczatzw.insulinopodobnyczynnik

wzrostu–IGF-1(ang.insulin-likegrowthfactor1)

produkowanywwątrobie,którerazemzhormo-

nemwzrostuaktywizująprocesymetaboliczne

GHRH

(+)

Podwzgórze

Somatostatyna

(-)

Przysadka

mózgowa

Hormon

wzrostu

Wątroba

IGF-1

Tkankiobwodowe

Ryc.2.4.Układpodwzgórze–przysadkamózgowa

–tkankiobwodowe

Źródło:opracowaniewłasne.

orazstymulująwzrostidojrzewaniekościoraz

rozwójukładumięśniowego.Wregulacjiwzrasta-

niaważnąrolęodgrywajątakżehormonytarczycy

orazwokresiepokwitaniahormonypłciowe.

Zakończeniewzrastaniawysokościciała,

czyliosiągnięciepoziomuostatecznegodladane-

goczłowieka,następujeprzeciętnieudziewcząt

ok.15.–16.r.ż.,uchłopcówok.19.–20.r.ż.Zależyto

jednakodczasurozpoczęciadojrzewaniapłciowe-

go.Wcześniedojrzewającyosiągająwzrostosta-

tecznywcześniej,późnodojrzewający–później.

Uczłowiekadorosłegowysokośćciałautrzymu-

jesięnatymsamympoziomiedook.40.–45.r.ż.,

poczymbardzowolnozmniejszasię,łącznieook.

3–5cm,szczególnieukobiet.Jesttoskutkiem

zmianpostawyciałaspowodowanychzanikiem

kościimięśni,wtymszczególniepogłębieniem

kifozy(wygięciadotyłu)górnegoodcinkakręgo-

słupapiersiowego)ibocznymskrzywieniemkrę-

gosłupa.

Zmianymasyciała

Zmianymasyciaławontogeneziesązłożonym

procesemprzemiandokonującychsięworgani-

zmienapięciupoziomach(WHO,1995):

•

atomowym–zmianyzawartościgłównych

pierwiastków:tlenu,wodoru,węgla,azotu,

wapnia,fosforu,

•

molekularnym–zmianygłównychskładni-

kówciała:tłuszczuitzw.beztłuszczowejmasy

ciała(białko,glikogen,solemineralneiwoda),

•

komórkowym–zmianymasykomórekiistoty

międzykomórkowej,

•

tkankowym–zmianymasyposzczególnych

tkanek,narządówiukładów,

•

organizmujakocałości;wpraktycedooceny

zmianmasyciałanatympoziomiewykorzystu-

jesięwynikipomiarówantropometrycznych.

Przyrostymasyciaławokresieprenatalnym

sąnajwiększewtrzecimtrymestrzeciąży.Wokre-

siepostnatalnymroczneprzyrostymasyciałasą

największewokresieniemowlęcym,poczymma-

lejąażdookresudojrzewaniapłciowego,wktó-

rymwyraźniesięzwiększają.Uwiększościosób

dorosłychmasaciałazwiększasiępo30.r.ż.

Uważasię,żedlazachowaniazdrowiaprzyrost

masyciaławcałymdorosłymżyciuniepowi-

nienprzekroczyć5kg.Wokresiepóźnejstarości

(ok.80lat)masaciałazmniejszasięwnastęp-

stwiezanikutkankitłuszczowejimięśni.

30[[[

Brak wyników

Biomedyczne podstawy rozwoju i edukacji

Treść książki

Znajdź bibliotekę blisko siebie, i uzyskaj dostęp do ebooka w systemie IBUK Libra