Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
n
ARTYKUŁY
TranskaspijskiejgenerałMichaiłAnnenkoffwystąpiłwroku1881zplanem
budowykolei,którabyprowadziłazKizilArvat,położonegoprzybudowanej
wówczasKoleiTranskaspijskiej,przezAszchabadiSarachs(położonynagra-
nicyzIranem)doHeratu,astamtądprzezKandahariQuettędomiastaSibi
15
.
WedługzałożeńAnnenkoffaliniamiałamiećogromneznaczeniemilitarne,
gdyżzapewniałabymożliwośćszybkiegoprzetransportowaniaoddziałówwoj-
skowychnaterenIndiiBrytyjskich,atakżemiałastaćsięŹródłemdochodów,
któredałybyRosjimonopolnanajszybszywówczastransporttowarówmiędzy
EuropąaIndiami.Wroku1889otwartopierwszyodcinekzaproponowanej
linii,któregoprzebiegróżniłsięjednakodwcześniejszychzałożeń.Liniapro-
wadziłaz,położonegoprzyKoleiTranskaspijskiej,Marydogranicznejmiej-
scowościKuszka.Tamjednakpracezostaływstrzymanezewzględunabrak
zgodyzestronywładzafgańskich,atakżezpowodugórzystegoterenupomię-
dzygranicąrosyjsko-afgańskąaoddalonymo100kmHeratem.Podobniejak
liniazQuettydoCzamanu,odcinektennieodgrywałżadnejwiększejroli
wtransporcie,nieprzynosiłzyskówimiałjedynieznaczeniestrategiczne.
OstatniąwtymokresiepróbąpołączeniaAfganistanuzeświatemzewnętrz-
nymzapomocąkoleiżelaznejbyłabudowaKoleiChajberskiej.Położonanawy-
sokości1070mn.p.m.,oddalonakilkadziesiątkilometrównazachódodPeszawa-
ru,PrzełęczChajberskaodwiekówstanowiławażnąprzeprawęnadrodzezAzji
CentralnejdoPółwyspuIndyjskiego.Dodzisiajprowadzitędynajważniejsza
drogałączącaAfganistanzPakistanem.PomysłbudowyliniidoKabuluprowa-
dzącejprzezPrzełęczChajberskąpojawiałsięwkręgachbrytyjskichwojsko-
wychwielokrotniewciągudrugiejpołowyXIXw.Byłotozwiązanezkoniecznością
zapewnieniasprawnegoiszybkiegotransportuwojskwpobliżegranicyafgań-
skiejbądŹsamegoKabulu,nawypadekwzrostuzagrożeniazestronyRosjilub
wybuchukolejnegokonfliktuzAfganistanem.Pierwsząpróbębudowytakiego
połączeniapodjętowroku1905idoroku1907położono32kmtorównazachód
odPeszawaru.Dnia31sierpnia1907r.doszłojednakdopodpisaniatraktatu
brytyjsko-rosyjskiego,wktórymAfganistanzostałwykluczonyzpotencjalnej
rosyjskiejstrefywpływów
16
.Wtejsytuacjizdecydowanoowstrzymaniuprac
budowlanychizczasemczęśćelementównowejliniizostałazdemontowana
iużytadobudowykoleiwinnychrejonachIndii.DopracnadKolejąChajberską
powrócono10latpóŹniejwczasieTrzeciejWojnyAfgańskiejw1919r.,kiedyto
AfgańczycyzaatakowalibrytyjskieposterunkiwrejoniePrzełęczyChajber-
skiej
17
.Wprzeciwieństwiejednakdowszystkichpoprzednichprojektów,tym
razem,nawniosekpułkownikaGordonaHearna,postanowionozbudowaćlinię
szerokościtoru1676mm,stosowanejnawiększościgłównychliniikolejowych
15
P.E.Waters,op.cit.,s.17.
16
J.Petrus,Afganistan.Zarysdziejów,WydawnictwoWiedzaPowszechna,Warszawa1987,s.233.
17
Ibidem,s.251.
