Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cotojestczarnyromantyzm?
Duchuprzeszłości,cotamtrzymaszstraż
Przywielkiejświatamogile,
Pocotynamnietylesmutkugnasz
Ipocorozpaczytyle?
RyszardBerwińskiNaprzesileniudniaznocą1
Mrocznyimpuls
Słowemjednymrzeczujmując:czarnyromantyzmjestto…co
właściwie?Nurtwewnątrzeuropejskiegoipolskiegoromantyzmu
tylko?WEuropiebyłbyonokreślonyfinałowymisłowamiStraży
nocnychBonawentury:WTęgarstkęojcowskiegopopiołurozsypuję
wpowietrze,ipozostaje–Nic!Podrugiejstroniestoijeszczenad
grobemwizjoneriobejmujeNic!Aechowkaplicycmentarnej
powtarzaporazostatni–Nic!–”2.Wkrajuównurtograniczałby
sięgłówniedotwórcówukraińskiejszkoływpoezjipolskiej,aitak
niewszystkich,pierwszemiejscebowiemprzyznaćtrzebabytu
AntoniemuMalczewskiemuiSewerynowiGoszczyńskiemu:Marii
orazZamkowikaniowskiemu.
Istotętakpojętegoczarnegoromantyzmudobrzeoddawałybysło-
waprzenikliwejlekturyMariidokonanejprzezMichałaGrabow-
skiego:WPatrzmynaprzykładnautwórMalczewskiego–zachęcał
krytyk.–OnspozierapoprostunaUkrainę,tylkojakonanajsmut-
niejsząprowincjąswojejojczyzny;prowincjądziką,bezludną,pustą,
orafinitimaukształceńszejiweselszejPolski”3.Takpojętąistotę
tegożprąduwyrażałyby:swoistewidzenienarodowejhistoriiprzez
pryzmatświatakresowego,smutek,pustkainieodzownadzikość.
DotegorepertuarucechcharakterystycznychromantykiMalczew-
skiegodorzucaGrabowskizaraz–możetoistotniejszenawet–Wgłę-
bokąmelancholię”,Wpustynięgłuchą”jakoopisprzestrzeni,Wdziki
uczynekprzemocyipychy”jakowyróżnikopowiadanejfabuły,po-
sępnośćobrazówjakoestetykęwizualizacjiświataukraińskiego,
