Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Częśćpierwsza:Wokółwyrazówiznaczeń
tymrazemnamiejscutrzecim,zprzykładem:Takgodobrzepostawą
wszystkąwyraziła,żezniejbyłwłasnyAtlantstary.Późniejszesłowniki
znaczeniategojużnieodnotowują.
Kolejnymważnymznaczeniem,dlaktóregopóźniejszapolszczy-
znaznalazłainnyczasownik(Ireprezentować’),byłozwiązane
zprawempojęcieIprawowyrażania-prawowyobrażania,czyli
reprezentowaniakogo’
,którepojawiłosięwSLnamiejscutrzecim,
wSWil-namiejscuczwartymiwSW-jużnamiejscusiódmym.
WyrazwznaczeniuIprzedstawiciel,reprezentant,wyraziciel’poja-
wiasięwSDzkwalifkatorem:przestarzały.
CiekawąhistorięmaznaczenieIwyprzeć,wytępić,wybićrazami’
,
któreprzytaczanebyłowSL(namiejscupierwszym,zpochodzą-
cymzwydanejw1582rokuKronikipolskiej,litewskiej,żmudzkiej
iwszystkiejRusiprzykładem:ToćjestskutekwiaryMahometa,wier‑
nychbożychkazić,zniewolić,izpośrzodkuchrześcijanwyrazić),wSWil
(zkwalifkatorem:przenośne)iSW(namiejscupierwszym),aktóre
potemzanikło-byćmożezewzględunawzrastającąświadomość
prawobywatelskich.
Jeślichodzioleksemwyrazićwrozumieniuwspółczesnym(Iod-
daćsłowami,wypowiedzieć’)-odnotowywanyjestonjużprzez
najstarszeźródła.WSStpznaczenietopodawanejestnamiejscu
trzecim,wSKnap-naczwartym,wSTr-nadrugim,wSL-znów
dalej,namiejscutrzecim(zprzykłademzMówCycerona:Gdybym
tozacząłwyrażać,długobymimówićtrzebabyło),wSJAM-napierw-
szym(zprzykłademzlistupoetydoBohdanaZaleskiego,z1839
roku),wSWil-napiątym(Podniosłszyręcznywielkipalecwzgórę,
wyrażatrzykroćgłosemonesłowa),wSW-natrzecim(Trudnomisię
taknaprędcewypowiedzieć),idośćpóźno,bodopierowdwudziesto-
wiecznymSD-napierwszym(zprzykłademzpowieściZofiNał-
kowskiejpt.RomansTeresyHennert:Podniesionymgłosem,wsurowych
słowachwyrażałsweniezadowolenie).
Leksemwyraz,odnotowanyporazpierwszywSTrjakoIwyraże-
nie’(wyciśnięcieczegoś),wiązałsięściślezżywymwówczaszna-
czeniemczasownika,odktóregopochodził-wyrazićjakoIpozosta-
wićślad,odcisk’
,ijeszczewcześniejszym,prasłowiańskim*rĕzati
(*raziti),wznaczeniuIsiec,ciąć,zadawaćciosy,uderzać’
.Najważ-
